Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

4.2.Хизмат кўрсатиш даражалари (класслари). 
Хизмат кўрсатиш даражалари тақдим этилаётган хизматлар 
сифатини белгилаш учун ишлатилади. Туристик маҳсулот турли 
туман хизматлар йиғиндисидан иборат бўлганлиги учун уларни 
туристга сотишда даражасини белгилаш билан боғлиқ муаммолар 
келиб чиқади. Турлар ва хизматларнинг даражасини белгилаш 
бўйича бизнинг мамлакатимиз бозорларида ҳам халқаро бозорда 
ҳам норматив стандартлар мавжуд эмас. Шунинг учун туроператор 
ва турагентлар турни силжитиш ва сотишда шартли равишда тур 
бўйича хизматларни люкс, биринчи класс, туристик класс, эконом 
(иқтисод) класс қилиб белгиланади. 
“Люкс класс”. Ушбу класс бўйича турларни ташкил 
қилишда одатда энг юқори даражали хизматлар жалб қилинади: 5 
юлдузли ҳашаматли меҳмонхоналар, биринчи класс ва бизнес 
авиация самалётларида учиш, ҳашаматли ресторанларда 
овқатланиш, алоҳида транспорт люкс класс машиналарида, алоҳида
гид хизматлари ва ҳ.к. Бундай турлар VIP-хизмат кўрсатиш 
туркуми (разряди) бўйича тақдим этилади. 
Биринчи класс (даража) – бу ҳам нисбатан юқори даражали 
хизмат кўрсатиш бўлиб, 4-5 юлдузли меҳмонхоналарда 
жойлаштириш, бизнес класс даражадаги самалётларда учишнинг 
обрўли ресторанларда овқатланишни, индивидуал трансфертни, 
гид хизматларини назарда тўтади. 
Туристик 
класс 2-3 юлдузли 
меҳмонхоналарда 
жойлаштиришни, доимо авиарейсларнинг иқтисод классларида 
учишни, швед стол типи бўйича овқатланишни, гуруҳли 
трансфертни назарда тўтувчи энг оммалашган хизмат кўрсатиш 
туридир. 
Иқтисод класси. Энг арзон хизмат кўрсатиш туридир. Одатда 
иқтисод 
классидан 
талабалар 
ва 
кам 
таъминланганлар 
фойдаланади. Ушбу класс дастурлари юқори даражада бўлмаган 
хизматларни кам миқдорда тақдим этишни кўзда тўтади: 1-2
юлдзули меҳмонхонада 
жойлаштириш, ётоқхоналарда 
жойлаштириш, ўз-ўзига хизмат кўрсатиш тамойили бўйича фаолият 
юритувчи кичик ва кооператив меҳмонхоналарда жойлаштириш, 
чартер авиарейсларида учиш, кўтиб олиш ва кузатиш жамоат 
транспортида амалга оширилиши мумкин. Бир сўз билан айтганда 
ҳаммаси тежамли ва арзон. 

---

41 
Аммо шуни унутмаслик лозимки, ушбу белгилашларнинг 
барчаси шартлидир ва кўпинча улар миллий вариантлар ва 
фарқларга эга. Нима бўлганда ҳам турни сотиб олишда ҳар бир 
хизмат даражасини ва унинг таркибини аниқлаштириш лозим.