Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

I Бўлим.Назарий механика
	Статика
1.1	Кириш.Статиканинг асосий тушунчалари ва аксиомалари	1	1
1.2	Учршувчи кучлар текисликдаги системаси	1	1
1.3	Жуфт кучлар	1	1
1.4	Текисликда ихтиёрий жойлашган кучлар системаси	2	1	1
1.5	Фазовий кучлар системаси	1	1
1.6	Оғирлик маркази. Назорат иши	2	1	1
	Кинематика
1.1	Кинематиканинг асосий тушунчалари	1	1
1.2	Нуқта кинематикаси	1	1
1.3	Қаттиқ жисмнинг оддий ҳаракати	1	1
1.4	Нуқтанинг мураккаб ҳаракати	1	1
1.5	Қаттиқ жисмнинг мураккаб ҳаракати	1	1
	Динамика
1.1	Динамиканинг асосий тушунчалари ва аксиомалари	1	1
1.2	Материал нуқта. Ҳаракати (кинетостатика усули)	1	1
1.3	Иш ва қувват	2	1	1
1.4	Динамиканинг умумий теоремалари. Назорат иши	1	1
	II Бўлим. Материаллар қаршилиги
2.1	Материаллар қаршилиги, вазифалари, асосий қоидалар	1	1
2.2	Чўзилиш ва сиқилиш, деформацияси	4	1	3
2.3	Кесилиш ва эзилиш. Ясси кесимларнинг геометрик характеристикаси	3	1	2
2.4	Буралиш деформацияси	3	1	2
2.5	Эгилиш деформацияси	3	1	2
	III Бўлим.Машина деталлари
2.1	Асосий тушунчалар ва таърифлар	1	1
2.2	Бирикмалар «Ажралмайдиган бирикмалар»	1	1
2.3	Ажраладиган бирикмалар	1	1
2.4	Узатмалар ҳақида асосий тушунчалар	1	1
2.5	Фрикцион узатмалар	1	1
2.6	Тишли узатмалар	1	1
2.7	Винт-гайкали, червякли узатмалар	1	1
2.8	Тасмали, занжирли узатмалар	1	1
	Жами:	40	28	12

V фаннинг мазмуни

Статика.

1.1.Статиканинг асосий тушунчалари ва аксиомалари.

Материал нуқта. Абсолют қаттиқ жисм. Куч: куч – вектор катталик; кучнинг ўлчаш бирликлари ва усули; оғирлик кучи.
Кучлар системаси. Кучларнинг эквивалент системаси. Тенг таъсир этувчи куч. Мувозанатловчи куч. Ташқи ва ички кучлар.

1.2Текисликда ётган учрашувчи кучлар системаси.

Учрашувчи кучлар системаси. Бир нуқтага қўйилган икки куч тенг таъсир этувчисининг аналитик ифодаси. Айни нуқтага қўйилган кучни иккита таъсир этувчига ажратиш.

1.3Жуфт кучлар.

Жуфт кучлар. Жуфт кучларнинг жисмга айлантирувчи таъсири. Жуфт кучлар елкаси, жуфт кучлар моменти, момент ишораси. Жуфт кучларни ўзаро таъсир текислига кўчириш мумкинлиги. Жуфт кучларни қўшиш. Мувозанат шарти.

1.4Текисликда ихтиёрий жойлашган кучлар системаси.

Жисмга кучларнинг айлантирувчи таъсири.
Кучнинг нуқтага нисбатан моменти, кучларни берилган марказга келтириш. Балкали системалар. Нагрузкалар классификацияси. Тўпланган кучлар. Тўпланган жуфт кучлар, тақсимланган нагрузкалар.

1.5Фазовий кучлар системаси.

Кучлар параллелипепеди. Текисликда учрашувчи кучлар системасининг фазовий тенг таъсир этувчиси. Кучларни бир-бирига перпендикуляр бўлган учта координата ўқига проекциялаш.

1.6Оғирлик маркази.

Параллел кучлар маркази ва унинг ҳоссаси. Параллел кучларнинг марказининг аниқлаш формуласи. Оғирлик кучи. Устивор, ноустивор, лоқайд мувозанат. Таянч текислиги бўлган жисмнинг мувозанат шарти. Ўзгарувчи момент ва устиворлик моменти. Устиворлик коэффиценти.

Кинематика.

1.1Кинематиканинг асосий тушунчалари.

Кинематика – геометрик нуқтаи назардан ўрганиладиган механикавий ҳаракат тўғрисидаги фан. Жисмнинг тинч холати ва ҳаракат. Бу тушунчаларнинг нисбийлиги.
Кнематиканинг асосий тушунчалари: траектория, масофа, йўл, вақт, тезлик ва тезланиш.

1.2Нуқта кнематикаси.

Нуқта ҳаракатининг берилиш усуллари. Берилган эгри чизиқли траектория бўйича нуқтанинг ҳаракат турлари. Ўртача ва оний тезлик.

1.3Қаттиқ жисмнинг оддий ҳаракати.

Қаттиқ жисмнинг илгариланма ҳаракати ва унинг хоссаси, қаттиқ жисмнинг қўзғолмас ўқ атрофидаги айланма ҳаракати. Бурчак силжиши. Айланма ҳаракат тенгламаси.
Айланма ҳаракатни узатиш усуллари, узатиш нисбатлари тўғрисида тушунча. Оддий фрикцион, тасмали ва тишли узатмаларнинг узатиш нисбатларини аниқлаш.

1.4 Нуқтанинг мураккаб ҳаракати.

Нуқтанинг нисбий, кўчирма ва абсолют ҳаракати, тезликларни қўшиш теоремаси.

1.5қаттиқ жисмнинг мураккаб ҳаракати.

Жисмнинг текис параллел ҳаракати. Текис-параллел ҳаракатни илгариланма ва айланма ҳаракатга ажратиш. Жисм бирор нуқтасининг абсолют тезлигини аниқлаш. Айланишнинг оний маркази.

Динамика.

1.1 Динамиканинг асосий тушунчалари ва аксиомалари.

Динамиканинг предмети (динамиканинг икки асосий масаласи ҳақида тушунча).
Динамиканинг аксиомалари: биринчи аксиома (инерция принципи); иккинчи аксиома (нуқта динамикасининг асосий қонуни); материал нуқтанинг массаси ва унинг ўлчов бирликлари; масса ва оғирлик кучи орасидаги боғланиш; учинчи аксиома (кучлар таъсирининг эркинлик қонуни); туртинчи аксиома ( тенг таъсир ва акс таъсир қонуни).

1.2 Материал нуқта ҳаракати Кинетостатика методи.

Эркли ва эрксиз нуқта тўғрисида тушунча. Инерция кучи тўғрисида тушунча. Материал нуқтанинг тўғри ва эгри чизиқли ҳаракатида инерция кучи. Даламбер принципи; кинетостатика методи.

1.3 Иш ва қувват.

Тўғри чизиқли ҳаракатда ўзгармас кучнинг иши. Иш бирлиги. Тенг таъсир этувчи кучнинг иши. Ўзгарувчан кучнинг иши тўғрисида тушунча. Оғирлик кучининг бажарган иши. Қувват: қувват бирликлари. Механикавий фойдали иш коэффициенти (ФИК) тўғрисида тушунча.

1.4 Динамиканинг умумий теоремалари.

Куч импульси, ҳаракат миқдори ҳақидаги теорема. Нуқтанинг кинетик энергияси теоремаси. Материал нуқталар системаси. Системанинг ташқи ва ички кучлари. қаттиқ жисмнинг айланма хракати учун динамиканинг асосий тенгламалари.


II Бўлим. Материаллар қаршилиги

2.1.Материаллар қаршилиги, вазифалари, асосий қоидалар

Деформацияланадиган жисм. Эластиклик ва пластиклик. Материаллар қаршилиги фанининг асосий вазифалари. Мустахкамлик бикирлик ва устиворликка ҳисоблаш ҳақида дастлабки тушунчалар

2.2.Чўзилиш ва сиқилиш, деформацияси

Бўйлама кучлар ва уларнинг эпоралари. Текис қисмлар гипотезаси. Брус кўндаланг кесимдаги нормал кучланишлар: нормал кучланишлар эпюралари.