Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Рашидов юсуф каримович

Ҳаво қувурлари, каналлар ва шахталар
тав-қийматлари, м/с
Табиий вентиляцияда	Сунъий вентиляцияда
Жамоат биноларида
Ҳаво қабул қилиш жихозлари	0,5-1,0	2,0-4,0
Каналлар ва ҳаво оқим шахталар	1,0-2,0	2,0-6,0
Горизонтал тўпланиш каналлари	1,0-1,5	5,0-8,0
Вертикал каналлари	1,0-1,5	2,0-5,0
Шип тагидаги ҳавони бериш панжаралари	0,5-1,0	0,5-1,0
Ҳавони сўриб чиқариш панжаралари	0,5-1,0	1,0-2,0
Ҳавони сўриб чиқариш шахталари	1,5-2,0	3,0-6,0
Саноат биноларида
Магистралларда	-	12 гача
Тармоқларда	-	5 гача

5. Қабул қилинган стандарт ҳаво қувурини кесим юзасини ҳисобга олиб ҳақиқий ҳавони харакат тезлигини аниқланади.
(3.7.25)
Шу тезликка асосланиб 3.7.1-формуладан участакадаги динамик босим ҳисобланади.
6. Пўлатли айланма кесимли ҳаво қуврларга тузилган номограммалардан [11] ва жадваллардан [13] 1 м ҳаво қувуридаги босим йўқолишини аниқланади.
Бошқа материалли ҳаво қувурини деворларининг ғадир будурлиги пўлат ҳаво қувурларини ғадир будурлигига тенг эмас ҳолда, ишқаланиш қаршиликни ҳисоблашда шу фарқни ҳисобга олувчи коэффициентни _и киритиш керак.
Кесими тўғрибурчакли ахв ўлчамли бўлган ҳаво қувурларни ҳисоблашда тезлик бўйича эквивалент диаметр тушинчаси ишлатилади

Кесимли тўғрибурчак ҳаво қувурлари учун R-ни ҳақиқий ҳаво сарфини ҳисобга олмаган ҳолда R-ни жадваллардан [13] ва номограмалардан [11]  ва d_ асосида топиш лозим.
7. Участкалардаги маҳаллий қаршиликларда босим йўқолиши динамик босимга ва махаллий қаршилик коэффициентларини йиғиндисига боғлиқ [11], [13].
Махаллий қаршиликларни коэффициентларини танлашда жадвалларда [11], [13] келтирилган коэффициентлар сони қайси тезликка талуқлиглига аҳмият бериш керак ва лозим бўлса янгитдан ҳисобланади.
8. Системадаги умумий босим йўқолиши магистрал ҳаво қувурлар ва вентиляция асбоб-ускуналаридаги босим йўқолишини йиғиндисига тенг.
(3.7.26)
Тизимдаги умумий босим йўқолишини сонига кўра сунъий ундашга эга вентиляция тизимларида вентиляторни талаб этилган босими аниқланади.
Ҳисобий натижалар 3.7.2. жадвалга киритилади
9. Энг узоқда жойлашган тармоқдан бошлаб магистрал ва тармоқдаги босим йўқолишни мосликлиги текширилади
(3.7.27)


(3.7.28)


Параллел участкалардаги босим йўқолишни нисбий мослиги 10% дан ошмаса тармоқларни кесимини ўлчамлари тўғрианиқланган деб ҳисобланади.
Вентиляция тизимларини аэродинамик ҳисоби
3.7.2-жадвал

Учустка №

Ҳаво сарфи, L, м^3/соат

Участкани узунлиги, l, м

Ҳаво қувурларни ўлчамлари

Ҳавони харакат тезлиги, , м/с

1м узунликдаги босим йўқолиши, R, Па/м^2

Деворларни \адир будурлигини ҳисобга олувчи коэффициенти и

Ишқаланиш қаршиликда босим йўқолиши, Rиl, Па

Махаллий қаршиликлар коэффициентларни йи\ндиси ξ

Динамик босим, рд, Па

Махаллий қаршиликлар босим йўқолиши, Z, Па

Участкадаги босим йўқолиши, Р, Па

Босим йўқолишни йи\индиси, Р, Па

ахв, мм

Эквивелаент диаметр, d

Кесимни юзаи F, м^2

Эслатма: 1. 1-3 графалар ҳаво қувурлари схемалари асосида тўлдирилади.
2. 4-чи графадаги қийматлар участакади тахминий тезлик бўйича аниқланади ва ҳаво қувурлари ёки каналларни стандарт ўлчамларига келтирилади.


3.8. Ҳавони узатиш ва сўриб олиш вентиляция тизимларини жиҳозлари, уларни ҳисоблаш ва танлаш
Вентиляция тизимларини жихозлари деб-ҳаво иситгичлари (калориферлар), тозалаш (фильтрлар), харакат берувчи (вентиляторлар) ва бошқа қурилмалар айтилади.
Ҳавони қиздириш учун ҳаво иситгичлари, яъни калориферлар ишлатилади.

8.8.1-расм. Бир йўналишли пластинкали калорифер

3.8.2-расм. Бир йўналишли спиралсимон ўралган калорифер

Исиқлик ташувчисини турига қараб калориферлар, оловли, сувли, буғли ва электрли бўлиши мумкин.

Хозирги пайтда сувли ва буғли калориферлар энг кенг таркалганди. Улар силлиқ қувурли ва қовургали бўлиши мумкин. +овургали калориферлар пластинкали ва спиралли бўлади.
Иссиқлик ташувчини йўналишига қараб калориферлар бир йўлли ва кўп йўлли бўлади.
Ҳаво йўналишига қараб калориферлар параллел ва кетма-кет ўрнатилиши мумкин.
Параллел ўрнатилиш кўп миқдордаги ҳаво иситиш керак бўлганда ишлатилади. Бунда кетма-кет ўрнатилиш кам миқдордаги ҳавони катта температура фарқига иситиш учун ишлатилади.


Калориферлар турлари.
Пластинкали.
Бир йўналишли-КФС, КФБ, КВБ, КЗПП, К4ПП, СТД 3009В,КСК3, КСК4.
Кўп йўналишли-КМС, КМБ, К3ВП, К4ВП, КВС, КВБ, СТД 3010Г
Спиралсимон уралган калориферлар-КФСО, КФБО.
Электр калориферлари-СТД ҳавонинг сарфи 10, 20, 40 минг м³/c. Электр қуввати 12,50,150 ва 200 кВт.
Энг замонавий калориферлар-КСК3, КСК4
Замонавий чет эл қурилмаларида шахсан 3.6.5, 3.6.6-расмларда келтирилган Йорк фирмани қурилмаларида [20] мис қувурли ковургалари алюминийдан бўлган калориферлар ишлатилади.
Калориферларни техник курсатмалари [13], [21], [22] адабиётларда келтирилган.