Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Рашидов юсуф каримович

Кетма-кет ўрнатилган калориферларнинг умумий қаршилиги

P=Pm, Па (3.8.8)
бу ерда m-кетма-кет жойлашган калориферларнинг сони.
Ҳисоб калориферни қиздириш қуввати текшириш билан якунланади, яъни
(3.8.9)
Калориферлар танланганда юзаси бўйичабўлган запас 15-20% ни, ҳаво окимига қаршилик бўйича-10% ва сув харакатига қаршилиги -20% ташкил килиш лозим.
Келтирилган ифодалар асосида хар турли калориферларни хисоблаш учун ЭХМ да программалар тузилган.


Вентиляторлар
1. Вентиляторлар вентиляция тизимларида ҳавони характга келтириш учун ишлатилади. Улар икки турга бўлинади: радиал, яъни марказдан қочирма вентиляторлар ва ўкли
2. Ўрнатилишига қараб томга ўрнатилган радиал ва ўкли вентиляторлар хам бўлади

3.8.4-расм. Радиал вентилятор 1-ҳаво \илдираги, 2-ҳаво кирадиган тирқиш, 3-қоплама, 4-ҳаво чиқадиган тирқиш

3.8.5-расм. Ўқли вентилятор. 1-курракли \илдирак, 2-қоплама.

Радиал вентиляторлар юқори босим хосил қиладилар, ўқлиги эса кам босим, аммо кўп ҳавосини сарфини таъминлайди. Шунинг учун радиал вентиляторлар учун тармоқли ҳаво қувурлари мавжуд бўлган системаларда ишлатилади, ўқлиги эса калта ёки умуман қувурсиз ишлатилади, масалан томда, деворларда тўғридан тўғриҳавони хонадан ташқарига чиқариш учун.

Радиал вентиляторлар чап ва ўнг бўлиши мумкин. Агар вентилятор ғилдираги харакатга келтириш томонидан қаралганда соат стрелкаси бўйлаб харакат қилса ўнг вентилятор бўлади, акс холда чап хисобланади. Ҳавони чиқиш тешиги хар хил жойланиши мумкин.
Хосил қиладиган босим бўйича улар 3-турга бўлинади:
1. паст босимли-1000 Па -гача
2. ўртача босимли-1000  Р  3000 Па – гача
3. юқори босимли-3000  15000 Па
Вентиляторларнинг асосий маркалари: Ц4-70; Ц4-76; 06-300. 13, 22, Ц4-75 23, ВР-80-75 24. Маркадан ташқари уларда номери бўлади, яъни сони. Масалан № 2,5; 3,2; 4; 5; 6,3; 8; 10; 12,5; 16; 20. Бу сонлар вентилятор ғилдирагининг диаметрини дециметрларда ўлчанган қийматларига тенг, яъни № 20-20дм ёки 2 метр диаметрли ғидирак.
Ўзбекистонда янги қурилаетган бино ва иншоотларда вентиляция системаларида замонавий чет элда ишлаб чиқарилган вентиляторлардан фойдаланилмоқда [25], [26], [27], [30].
Вентилятор характеристикалари ёрдамида жонланади. Буларга вентиляторнинг тўла босими Р, унумлиги L м³/соат, фойдали иш коэффициенти. , n-айланиш сони, айл/мин, қуввати-N, кВт киради.
Вентилятор характеристикасидан фойдаланиш учун вентиляция системадаги ҳаво сарфини ва босим йўқолишини билиш лозим.