Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

 

---

 
Н.323 терминали 
SS1 
SS1 
Станцияни 
Станциянинг 
жавоби 
Чақирилаѐтган 
абонентнинг 
рақами 
ISUP:IAM 
(Бошланғич адресли 
хабар) 
SIP:INVITE 
(Алоқага таклиф) 
SIP:100 Trying 
(Сўров қайта 
H.225.0:Setup 
(Боғланишниўрнатишга 
сўров ) 
H.225.0:Call Proceeding 
(Чақирув хизматга қабул 
қилинди ) 
RAS:ARQ 
(Имконийлик сўрови) 
RAS:ACF 
(Функционал имкониятларнинг алмашинуви) 
(Аналог
«Чақирувни назорат сигнали») 
H.225.0:Alerting 
SIP:180 Ringing 
(Чақираѐтган абонентга
«Чақирувсигнали»ни узатиш ) 
ISUP:AСM 
ЧСН (Alerting) 
(Хамма адресни қабул 
қилганлиги хақида 
хабар) 
H.225.0:Connect 
H.245:Terminal Capability Set 
H.245: MSD (Ask) 
(Етакчи/эргашувчини аниқлаш) 
H.245: Open Logical Channel (Ask) 
(Бир йўналишли мантиқий каналларнинг очилиши) 
SIP:200 OK 
(Операция муваффақиятли 
тугалланди; Б абонентнинг 
функционал имкониятлари) 
ISUP:ANM 
(Жавоб хабари) 
Жавоб (Connect) 
SIP:ASK 
(Тасдиқ) 
Сўзлашув фазаси 
Алоқани узиш фазаси 
3.2-расм.Муваффақият билан тугайдиган боғланишларни ўрнатиш алгоритми 
Абонент 
А 
Рақамли 
АТС №7 УКС 
SIP/SIP-T 
H.32
3 
Абонент Б 

---

5) Softswitch2 сўров қайта ишланганлигини ва қарши (муқобил) ускуна 
таймерни қайта ишга туширганлигини билдирадиган SIP:100 Trying жавобан 
юборилади. Ушбу жавоб, бошқа шу каби жавобларга ўхшаб, мижознинг 
SIP:INVITE хабарининг такрорий терилган сигналлари билан кесишади.
6) Softswitch2 SIP:INVITE сўровини қайта ишлайди ва чақирилувчи 
абонентнинг рақамига мувофиқ чақирувни маршрутлайди ҳамда SIP:INVITE 
сўровини Н.225,0:Setup хабарига ўзгартиради. 
7) Softswitch2 Н.225.0 сигнал канали бўйича чақирилувчи абонентнинг 
транспорт адресига Н.225,0:Setup боғланиш сўровини узатади. Ушбу хабар 
чақирилувчи ускунанинг (Н.323 терминали) 1720 умуммаълум портига узати-
лади. 
8) Бунга жавобан терминал ускуна боғланишни ўрнатиш учун зарур бўл-
ган барча ахборот олинган ва чақирув хизмат кўрсатиш учун қабул қилинган-
лигини билдирувчи Н.225.0:Call Proceeding хабарини юборади. 
9) Ускуна чақирувни қабул қилиш имкониятига эга бўлса, у кира олиш 
учун сўровни RAS:RAQ тармоғининг ресурсига узатади, ушбу тармоққа 
Softswitch2 RAS:ACF тасдиғи билан жавоб беради. RAS:RAQ хабари RAS: 
RAQ, яъни Н.323 терминалининг хабарини юборган ускуна идентифика-
торини ва RAS:RAQ, яъни Softswitch хабарини юборган ускуна билан боғла-
нишни истаган ускунанинг боғланиш учун ахбороти ўз ичига олади. Уску-
нанинг боғланиш учун ахбороти аlias-адресни ва/ѐки сигнал каналининг 
транспорт адресини ўз ичига олади, лекин одатда, RAS:RAQ сўровига чақи-
рилувчи ускунанинг аlias-адрес жойлашиши мумкин. Бундан ташқари, RAS: 
RAQ хабарида RTP/UDP/IP сарлавҳаларини ва бошқа хизматга оид ахбо-
ротни ҳисобга олмаган ҳолда барча нутқли ва видеоканаллар бўйича фойда-
ланувчининг ахборотини узатиш ва қабул қилишнинг суммар тезлик-
ларининг юқори чегараси кўрсатилади. Алоқа вақтида ускуна томонидан 
узатиладиган ва қабул қилинадиган ахборотнинг ўртача суммар тезлиги се-
кундига ушбу юқори чегарадан ошмаслиги керак. Бу суммар тезликка бошқа-
рув ва сигнал каналлар бўйича маълумотларни узатиш канали бўйича ахбо-
ротни узатиш ва қабул қилиш тезлиги кирмайди. 
10) Н.225.0:Alerting хабари Н.323 терминалидан Softswitch2 технология-
сига келиб тушади. У чақирилувчи ускуна банд эмаслиги тўғрисида чақирув-
чи ускунани хабардор қилади ва фойдаланувчига кирувчи чақирув тўғрисида 
сигнал беради. 
11) Softswitch2 Н.225.0:Alerting хабарини, Softswitch1 технологиясига 
To, From, Call-Id ва Csed майдонини SIP:INVITE сўровидан нусха олиб,
Softswitch технологиясига узатиладиган SIP:180 Ringing хабарига кон-
вертлайди. Ушбу хабар чақирилувчи фойдаланувчининг жойлашган ўрни 
аниқланганлигини ва чақирилувчи фойдаланувчи кирувчи чақирув тўғри-
сидаги сигнални қабул қилаѐтганлигини билдиради. 
12) Softswitch1 бутун ISUP:АСМ адресини қабул қилиши тўғрисидаги 
хабарни узатади. ISUP:АСМ хабарининг умумий формати ISUP:IAM хаба-
рини (акс-садо ажратгич бўлганда ѐки бўлмаганда, йўлдошли каналнинг 
боғланишида мавжудлиги ва бошқалар) узатишга ўхшаш боғланишни ўр-

---

IV. АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ МАТЕРИАЛЛАРИ 
140 
натиш хусусиятини белгилайдиган 1 байт қайд этилган узунликнинг мажбу-
рий параметрини ўз ичига олади. 2 байт қайд этилган узунликнинг бошқа 
мажбурий параметри ISUP:IAM хабаридаги параметрига ўхшайди, лекин у, 
тўғридан-тўғри узатиш имкониятларини тасдиқлаб ва бундай узатишнинг та-
лаб этилган усулини қабул қилиб (ѐки муқобилни таклиф этиб), боғла-
нишнинг кирувчи томонининг имкониятларини характерлайди. Бундан таш-
қари, ISUP:АСМ хабари боғланишнинг хусусиятлари тўғрисдаги маълумот-
лар билан мажбурий бўлмаган (ISUP:IAM хабаридаги параметрга ўхшаш) 
параметрларни ва «фойдаланувчи-фойдаланувчи» (3-131 байт узунликдаги) 
ахборотни ўз ичига олиши мумкин. 
13) Чақирилувчи фойдаланувчига кириш чақируви тўғрисидаги визуал 
ѐки акустик сигнал берилади. ISUP:АСМ хабарини АТС олгандан кейин «Ча-
қирув сигналини назорати» (ЧСН) акустик сигналини чақирувчи фойда-
ланувчига юборади. 
14) Бундан кейин чақирилувчи фойдаланувчи кирувчи чақирувни қабул 
қи-лади, Softswitch2 технологиясига чақирилувчи ускунанинг Н.245 бош-
қарув каналининг транспорт адреси билан Н.225.0:Connect хабари узатилади. 
Softswitch2 ушбу адресни Н.245 бошқарув каналининг транспорт адреси би-
лан алмаштиради, кейин Н.245 бошқарув канали очилади. 
15) Н.245 бошқарув канали очилгандан кейин ускунанинг функционал 
имкониятлари тўғрисидаги маълумотлар алмашинуви бошланади.
Изоҳ: Расмда сигналлар кўрсатилмаган, балки процедуралар кўрсатил-
ган. 
Softswitch2 технологиясидаги терминал ва шлюз қабул қилинадиган ах-
боротни декодлаш алгоритми кўрсатиладиган TerminalCapabilitySetхабар-
лари билан алмашади. TerminalCapabilitySet хабарини бошқа ускунадан қа-
бул қилган ускуна TerminalCapabilitySetAck хабарини узатиш билан қабул 
қилинганлигини тасдиқлайди. Конференциянинг фаол контроллери иккита 
қурилма бўлганда, конференцияни ташкил қилишда улар ўртасида ѐки бир 
вақтда икки йўналишли мантиқий каналларни очишга уринаѐтган иккита қу-
рилма ўртасида юзага келадиган низоларни ҳал этиш зарур бўлган 
етакчи/эргашувчи ускунани аниқлаш тадбири кейин инициация қилинади. 
Проце-дуранинг боришида қурилмалар masterSlaveDetermination хабари 
билан алма-шади. Олинган masterSlaveDetermination хабарига жавобан 
иккита қурилма masterSlaveDeterminationAck хабарини узатади, ушбу 
хабарда боғланиш учун қайси қурилма етакчи, қайсиниси эргашувчи 
саналиши кўрсатилади. Функционал имкониятлар тўғрисидаги маълумотлар 
алмашинувидан ва етакчи ва эргашувчи ускуна аниқлангандан кейин бир 
йўналишли мантиқий каналларни очиш процедураси бажарилиши мумкин. 
Мантиқий канални (бу ҳолатда тўғридан-тўғри мантиқий канални) очиш 
талабида openLogicalChannel ускуна ушбу канал бўйича узатиладиган 
ахборот ва кодлаш алгорит-мининг тури кўрсатилади. Бу ҳолатда мантиқий 

---

IV. АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ МАТЕРИАЛЛАРИ 
141 
канал нутқни кўчириш учун мўлжалланган, шунинг учун openLogicalChannel 
хабари RTP пакетлар уза-тилишини назорат қилиш ѐрдамида RTСР 
каналининг транспорт адреси кўрсатилган openLogicalChannel параметрини 
ўз ичига олади. ОpenLogicalChannel хабарига жавобан ускуна RTP пакетлари 
узатилиши керак бўлган томонга узатиладиган транспорт адреси, шунингдек 
RTСР каналининг транс-порт адреси кўрсатиладиган openLogicalChannelAck 
тасдиғи узатилиши ке-рак. 
16) Softswitch2 сўров муваффақиятли бажарилганлиги, чақирилувчи 
фойдаланувчи алоқа сеансида иштирок этишга розилиги тўғрисида SIP:200 
ОК жавобини SIP:INVITE сўровига жавоб қилиб юборади, теле жавобда ча-
қирилувчи фойдаланувчи ускунасининг имкониятлари кўрсатилади. Soft-
switch1 SIP:АСК сўрови билан жавобни қабул қилишни тасдиқлайди. 
17) Softswitch1 ISUP:IAM жавоби тўғрисидаги хабарни чиқувчи АТСга
узатади. 
18) Кейин сўзлашув сессияси бошланади, яъни чақирувчи абонентнинг 
чақирилувчи абонент билан боғланади, тўлов ѐзилиши бошланади ва сўзла-
шув амалга оширилади. Чақирилувчи фойдаланувчининг ускунаси 
RTP/UDP/IP пакетларга сўровланган нутқли ахборотни, RTCP канал 
ѐрдамида RTP каналлар бўйлаб ахборотни узатиш назорат қилинадиган 
шлюзнинг RTP-ка-нали транспорт адресига узатади. Шлюз ушбу пакетларни 
ўровдан очади ва рақамли кўринишда чақирувчи АТСга нутқли ахборотни 
юборади, АТС ўз навбатида, уни фойдаланувчига етказади. УФТф 
тармоғининг фойдаланувчи-сидан нутқли ахборот тескари тартибда 
чақирилувчи абонентга узатилади.