Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Адабиётлар рўйхати: 
1.Муслимов Н.А. ва б. Касбий малака ва педагогик маҳорат. Узлуксиз 
малака ошириш йўналиши бўйича ўқув материаллари. –Т., 2009. 
? 
НАЗОРАТ УЧУН САВОЛ ВА ТОПШИРИҚЛАР 

---

94 
1.Педагогик мулоқот ва 
унинг функциялари 
2.Савельева С.С. Педагогические условия формирования 
профессиональной компетентности учителя в образовательном процессе 
ВУЗа: Монография / – Коломна.: Позитив, 2012. 
3. Занина Л.В., Меньшикова Н.П. Основы педагогического 
мастерства. – Рос- 
тов-на-Дону, 2003. 
4. Махмудов Н. Ўқитувчи нутқи маданияти. – Т.: Алишер Навоий 
номидаги миллий кутубхона, 2007. 
 
4-МАВЗУ: ПЕДАГОГИК МУЛОҚОТ. ПЕДАГОГИК ТАЪСИР 
КЎРСАТИШ. ПЕДАГОГИК ТАЪСИР КЎРСАТИШ УСУЛЛАРИ. 
РЕЖА: 
1. Педагогик мулоқот ва унинг функциялари.
2. Педагогик мулоқотнинг тузилиши.
3. Педагогик мулоқот услублари.
4. Коммуникатив қобилият ва унинг тузилиши.
5. Коммуникатив таъсир кўрсатиш методлари.
 
Таянч тушунчалар: Педагогик мулоқот, коммуникатив қобилият, 
коммуникатив таъсир кўрсатиш методлари, мулоқот услублари, талаб, 
истиқбол, ишонтириш ва уқтириш, жамоатчилик фикри, педагогик таъсир. 
Психологик луғатларда мулоқот 
тушунчасига икки хил таъриф берилади: 
1) мулоқот – ҳамкорликдаги фаолият 
эҳтиёжи билан тақозоланган алоқа ўрнатиш ва уни ривожлантириш жараёни; 
2) мулоқот – белгилар тизими орқали субъектларнинг ўзаро таъсирлашуви. 
Мулоқот –таълим олувчи психологик ва ижтимоий ривожининг муҳим 
омилларидан бири бўлиб, биргаликдаги фаолиятда умумий натижаларга 
эришиш, шахслараро муносабатларни йўлга қўйиш ва қўллаб-қувватлаш 

---

95 
мақсадида икки ёки ундан ортиқ кишиларнинг ўзаро ҳаракати. Мулоқот 
мотивлари таълим олувчининг асосий эҳтиёжлари билан тиғиз боғланган 
бўлиб, ана шу асосдан келиб чиқиб уларни уч муҳим категориясини ажратиб 
кўрсатиш мумкин: билиш, ишбилармонлик, шахсий. 
Психологияда мулоқотни таҳлил қилишда унинг турли жиҳатларига 
эътибор қаратилади: “коммуникация” (ахборот алмашув), “ижтимоий пер-
цепция” (инсонни инсонни идрок этиши ва тушуниши), “интеракция” (бир-
галикдаги ҳаракат). Амалий мулоқот мазкур таркибий қисмларнинг йиғин-
диси сифатида юзага чиқади. Педагогик жараёнда мулоқот фақат бир функ-
ция – ахборот бериш билан чегараланади. Бироқ мулоқотнинг барча тарки-
бий қисмлари – ахборот алмашув ва вазифаларни амалга ошириш, ўзаро 
муносабатларни ташкил этиш, бола шахсини билиш ва унга таъсир кўрса-
тишдан фойдаланиш зарур. 
Педагогик мулоқот деганда педагог ва тингловчилар жамоаси ўртасида 
ўзаро биргаликдаги ҳаракатнинг мазмунан ахборот айирбошлашдан, ўқув-
тарбиявий таъсир кўрсатиш ва ўзаро ҳамжиҳатликни ташкил этишдан иборат 
тизими, усуллари ва малакалари тушунилади. Педагог ушбу жараённинг 
ташаббускори сифатида майдонга чиқади ва уни ташкил этади ҳамда унга 
бошчилик қилади. 
А.Н.Леонтьев педагогик мулоқотнинг тарбиявий-дидактик аҳамиятини 
баҳолар экан, қуйидаги фикрларни билдиради: фаол педагогик мулоқот – 
ўқитувчининг, умуман олганда педагогик жамоанинг таълим-тарбия 
жараёнида тингловчиларни билиш ва ўрганиш калити ва ўқув фаолиятининг 
ижодий характери, тингловчи шахсининг шаклланиши учун энг яхши шароит 
яратадиган, 
таълим-тарбияда 
мақбул 
бўлган 
эмоционал 
муҳитни 
таъминловчи, жумладан, руҳий психологик тўсиқларнинг пайдо бўлишини 
олдини оладиган, таълим олувчилар жамоасида ижтимоий-психологик 
жараёнларни тўғри йўлга солиб бошқаришни таъминлайдиган ва ўқув 
тарбиявий жараёнда ўқитувчининг ўз педагогик маҳоратидан оқилона фойда-
ланиши учун имкониятлар яратадиган муҳим воситадир.

---

96