Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта Махсус Таълим Вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети қ. Юлдашева, З. Ахмедов

17.3. Туризмда сармоя лойиҳаларини молиялаштириш

Туризмда сармоя лойиҳаларини молиялаштириш манбалари туризм сармоя лойиҳалари бажарилишининг текширилиши учун сармоя лойиҳаси таҳлил қилинади. Ривожлантириш ишларининг юзага чиқарган натижалари маълум критериялар жиҳатидан мезонлаштириш таҳлили тобе тутилади. Сармоя лойиҳаларининг молиялаштирилиши тугатилган лойиҳаларнинг тадбиқ қилиш соҳасига қўйилиш ёки қўйилмаслиги қарор қилинган, сармоя альтернативларидан қай бирининг танланишида макро ва микро иқтисодий йўналишидан манфаатли бўлиши аниқланган бўлади.

Лойиҳани молиялаштириш операциясининг маълум критерияларга асосланиб юритилиши, чиқариладиган қарорнинг тўғрилиги ва манба таъминланишида энг самарали соҳаларнинг белгиланиши мажбурийдир. Лойиҳани тайёрлаган киши ёки гуруҳ мавзуга одатланганлиги сабабли қилинган хатоларни айнан қабул қилиш ва янгилаш пайида бўлади. Шу сабабли, сармоя лойиҳаларини молиялаштирадиган киши ёки гуруҳ билан тайёрланган киши ёки гуруҳнинг фарқли бўлиши мавзуси устида талабчанлик билан ёритилиши керак ҳар қанча туризмда база яратиш, валюта киримини яратиш каби функцияларга соҳиб бўлса ҳам бу хусусиятлар туризм соҳасида қилинадиган ҳар сармоянинг муносиб бўлиш ёки бўлмаслигини қарор бера олиш учун етарли солиқлар эмасдир. Шу сабабли туризм сармоя лойиҳаларининг ҳосил қиладигани фойдалар билан келтирадигани таннархларнинг қиёсланиш йўлига кетилиши керак.
Индустрия лойиҳаларининг молиялаштирилишида қўлланилган услублари туризм сармояси лойиҳаларини молиялаштириш учун ҳам жорий қилинади. Туризм лойиҳаларининг молиялаштирилиши учун керакли маълумотлар. Туризмда сармоя лойиҳаларининг молиялаштирилиши учун олдин бозор изланишлари аниқланган тўлиқлик нисбатлари билан лойиҳада қўлланиладиган нархларнинг соғлом ва ишончли солиқларга таяниб - таянмаслиги назорат қилиниши керак. Туризмда сармоя лойиҳалари маълум бир товар ёки хизмат ишлаб чиқарилишига таъминланиши кўзланган манбаларнинг иқтисодий ва молиявий томондан авантажли бир таъминланиш бўлиш - бўлмаслигини кўрсатиши юзасидан рўёбга чиқарилмоқдадир.


Хулоса
Сармоя ишлаб чиқарилган маҳсулот ва хизматларнинг хусусий давлат сектори томонидан тугалланмаган ва экспорт қилинмаган шакли бўлганлиги учун ҳам уни микроиқтисодий даражада ҳам кўриб чиқиш керак бўлади. Ҳозирги пайтда Республикамиздаги туристик корхоналарга инвестициялар кенг жалб қилинмоқда. Булар асосан хорижий инвесторлар томонидан ажратилмоқда. Бу шуни кўрсатадики, ҳозирги кунда мамлакатимиздаги сиёсий барқарорлик алоҳида аҳамиятга эгадир.


Саволлар

1. 
   Туризмда сармоя нима?
   
2. 
   Туризмда сармоя лойиҳаси нима?
   
3. 
   Туризмда барқарор сармоя нима?
   
4. 
   Туризм лойиҳаларини ривожлантириш босқичларига нималар киради?
   
5. 
   Туризм талабининг сармояга таъсири қандай?
   
6. 
   Туризмда сармоя лойиҳаларини молиялаштириш манбаларига нималар киради?
   
7. 
   Туризм инвестицияси жиҳатидан энг аҳамиятли хусусият ва критик омил нима?
   
8. 
   Туризм соҳасига инвестиция ажратишда давлат томонидан қандай имтиёзлар белгиланади?
   
9. 
   Туристик ташкилот ва муассасаларга инвестиция ажратишда Бутунжаҳон туристик ташкилотининг роли қандай?
   
10. 
    Ўзбекистонда туризм соҳасига инвестиция ажратувчи ташкилотларга қандай имтиёзлар жорий қилинган?