Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Биринчи тиббий ёрдам. Зудлик билан шифокор чақирилади. 
Шифокор келгунга қадар, жароҳатланган аъзолардан қон оқаётган 
бўлса, қон оқишини тўхтатиш, суяклар шикастланган бўлса, уларни 
вақтинча тахтакачлаб, қимирлатмай, ҳаракатини тўхтатиб қўйиш, 
ёнаётган кийим-бошларини ўчириш зарур. Беморга осойишта 
шароит яратиб, уни иситиш, ширин чой ва ичимликлар (ароқ, вино 
50 мл) бериш керак. Сўнгра беморни зудлик ва эҳтиёткорлик билан 
шифохонага олиб бориш зарур. 
АНАФИЛАКТИК ШОК 
 
Анафилакция грекча сўздан олинган бўлиб, «ҳимоя қила 
олмайдиган» деган маънони билдиради. Анафилактик шок 
моддаларга нисбатан бўладиган аллергик реакциянинг оғир 
кўринишидир. Анафилактик шок келтириб чиқарадиган сабаблар 
иккига бўлинади:
1)ташҳис ва даволаш мақсадида қўлланиладиган воситалар 
(антибиотиклар, оғриқ қолдирувчи дори-дармонлар, зардоб ва 
вакциналар):
2)ҳашорат ва ҳайвонлар заҳарлари. 
Баъзи ҳолларда анафилактик шок дори моддаларни шифокор 
рухсатисиз истеъмол қилганда ёки инъекция қилинганда рўй 
бериши мумкин. 
Белгилари. Беморда ҳолсизланиш, тўш орқасида оғриқ 
бўлиши, кўнгил айниши, қайт қилиш, нафаснинг тез ва юзаки 
бўлиши, қон босимининг пасайиши кузатилади. Бемор ҳушидан 
кетади. Томир уриши ипсимон, кучсиз ва юзаки бўлади. Кўпинча 
терида ҳар хил тошмалар тошади. 
Биринчи тиббий ёрдам. Тезда шифокор чақирилади. 
Шифокор келгунича беморнинг қон ўзанига шокни келтириб 
чиқарувчи аллергеннинг тушиши зудлик билан тўхтатилади. Дори 
моддаси юборилган ёки ҳашорат чаққан жойдан юқорига жгут 
боғланади.
Ҳашорат чаққан бўлса, унинг нишини олиб ташлаш керак. У 
жойни ишқалаш мумкин эмас, чунки ишқаланганда қон томирларга 
аллергенларнинг сўрилиши тезлашади. Зарурат бўлганда сунъий 
нафас олдирилади. 0,3-0,5 мл адреналин эритмаси тери остига ёки 
мускул орасига юборилади. Оғир ҳолларда адреналинни 20 мл 40% 
глюкоза билан вена ичига инъекция қилинади. Гормонал 

---

82 
препаратлар(преднизолон, гидрокортизон)ни вена ичига, мушак 
орасига юбориш мумкин. Бемор зудлик билан касалхонага 
жўнатилади.