Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги навоий кон-металлургия комбинати навоий давлат кончилик институти

Аҳоли нуфуси назарияси Мальтус гуёки тарихий манбаларга асосланиб, инсониятнинг ниҳоятда тез ўсганлигини исботлашга ўринади. Бу ўсиш тирикчилик воситалари, камчилиги касалликлар, урушлар, чақалоқларни ўлдириш, туғилишни иҳтиёрий тартибга солиш йўли билан секинлаштирилмаганда аҳвол бундан ҳам ёмон бўлар экан.
Мальтус табиат билан ҳамоҳанг ўсимлик ва хайвонларнинг чексиз кўпайиши ва яшаш учун керакли маблағлар ўсиши йўналишларини тадқиқ этади. Агар инсонлар ҳар 25 йилда икки марта кўпайиб, геометрик прогрессия асосида ортиб борса (1, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256 ва ҳоказо), тирикчилик воситалари энг қулай шароитларда ҳам арифметик прогрессия асосидагина кўпайиши мумкин (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ва ҳоказо).
Бундай шароитда 200 йилдан сўнг аҳоли сонининг тирикчилик воситаларига нисбати 256 : 9, 300 йилдан сўнг эса 40096 : 13 бўлади ва ҳоказо.
Т.Р.Мальтус «Нуфус қонуни»нинг математик ифодаси

Аҳолининг ўсиши	Геометрик прогрессия	1,2,4,8,16,32,64, 128 ва ҳоказо
Тирикчилик воситаларининг ўсиши	Арифметик прогрессия	1,2,3,4,5,6,7,8,9,10
200 йилдан сўнг	Аҳолининг ўсиши 256 марта	Тирикчилик воситалари 9 марта
300 йилдан сўнг	Аҳолининг ўсиши 9096 марта	Тирикчилик воситалари 13 марта

Тирикчилик воситаларига нисбатан доимо тезроқ кўпайишга интилиши «аҳолининг нуфус қонуни»дир, бу қонун жамият пайдо бўлгандан буён мавжуд бўлиб, доим ва қудратли ҳаракатдадир. Аҳолининг ортиқча қисми зарурат туфайли очлик, яланғочлик ва қирилишга маҳкум этилган.

Мальтуснинг фикрича, қашшоқликнинг асосий ва доимий сабаби, бошқариш тарзи ёки мулкнинг нотекис тақсимланишига хеч ҳам боғлиқ эмас; бу жараён «табиий қонунлар ва инсоний хирс» табиатнинг ночорлиги ва инсониятнинг фавкулодда тез кўпайиши билан боғлиқдир. Шу сабабли халқ ўз азоб-уқубатлари учун ўзини ўзи айблаши керак». Уни тўғрилашга хеч қандай инқилоб ва социал ислоҳотлар ёрдам бера олмайди. Бунда фақат бир тўғри йўл бор - бу аҳоли сонини қисқартириш. Ўта кўпайишнинг олдини олиш воситаси, чораси сифатида «аҳлоқий чидам» (камбағаллар никоҳдан ўзларини тийишлари, кеч турмуш қуришлари), оғир меҳнат ёки турли бахтсизликлар (очлик, қашшоқлик, касаллик, эпидемия, уруш ва бошқалар) таклиф этилади.
Мальтуснинг фикрича, табиий биологик инстинктга кўра инсоният кўпайиш имкониятига эга ва доимо шунга интилади, аммо жонивор ва ўсимликлар қарама-қарши равишда бу жараённи чеклаш имконига ҳам эга бўлиб, хайвонот дунёсидан ажралиб туради. Қуйидаги жадвалда ана шу имкониятлар акс этган.