Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган мухандислик технология институти Сотволди Турсунов

Биологик хусусиятлари. Кузги арпа уруғлари 1-2⁰С ҳароратда уна бошлайди. Уруғларнинг униб чиқиши учун мақбул ҳарорат 15-20⁰С. Тупланиш фазасида -12⁰С совуққа бардош беради. Қор қоплами бўлмаганда, ўсимликлар туплана олишга улгурмаганда -7-8⁰С совуқ ҳам кузги арпа учун хавфли. Ўзбекистонда биологик кузги, баҳорги ҳамда дуварак навлар кузда экилади. Аммо қишга чидамлиси биологик кузги навлар, кейин дуварак навлар ҳисобланади. Баҳорги арпа навларнинг қишга чидамлилиги паст. Суғориладиган ерларда қиш тушгунча яхши тупланиб илдиз отган ўсимликлар Ўзбекистон шароитида яхши қишлаб чиқади.
Намликка талаби. Арпа қурғоқчиликка чидамли экин. Сувни энг кўп миқдорда найчалаш фазасидан бошоқлаш фазасигача талаб қилади. Кузги арпа шу даврда сув етишмаса ҳосилдорлик кескин камайиб кетади. Кузги арпа, кузги буғдойга нисбатан қурғоқчиликка, иссилиқка чидамли. Кузги арпа суғоришга талабчан. Суғоришга талабчан, ўсув даврида тупроқда чекланган дала нам сиғими (ЧДНС) 70 % дан кам бўлмаганда юқори ҳосил беради.
Ёруғликка талаби. Кузги арпа узун кун ўсимлиги. Қисқа ёруғлик кунида унинг бошоқ тортиши кечикиб, кеч етилади. Яровизация даври 0-2⁰С, 40-45 кун. Кузги арпа кузги буғдойга нисбатан Ўзбекистон шароитида 10-15 кун эрта етилади. Ўзбекистон шароитида кузги арпа май ойининг биринчи ярмидан (Сурхондарёда) бошлаб июн ойининг биринчи ўн кунлигига қадар пишиб етилади. Бу хусусияти суғориладиган ерларда икки марта ҳосил етиштиришга имкон беради.
Тупроққа талаби. Кузги арпа кузги буғдойга нисбатан тупроқ шўрига анча чидамли. Уни сизот сувлари юза жойлашган тупроқларда ҳам экиш мумкин. Кузги арпа унумдор, ғовак, структурали тупроқларда юқори ҳосил беради. Механик таркиби оғир, лой, ботқоқлашган, жуда шўрланган ерлар кузги арпа учун яроқсиз. Тупроқ муҳити рН 6-7 бўлиши арпа учун мақбул.
Озиқа моддаларга талаби. Донли экинлар ичида арпа экини озиқ моддаларини эрта, найчалаш давридан бошлаб талаб қилади. Бу даврда арпа 2/3 калий ва 46 % фосфор, гуллаш даврида эса 85 % озиқ модда талаб қилади. Ўртача 1 ц дон учун азот 1-1,5 кг, фосфор 0,6-1 кг, калий 0,4 кг сарф бўлади. Арпа азотли ўғитларга жуда талабчан бўлади. Азотли ўғит белгиланган меъёрда берилганда ҳосилдорликни ошишига ва оқсилни 0,3-0,6 % га ортишига олиб келади. Бу эса пиво пиширишда ишлатиладиган арпалар учун жуда муҳим. Пиво пишириш саноатида ишлатиладиган арпанинг сифатини оширишда фосфорли ва калийли ўғитларнинг аҳамияти катта.