Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган давлат университети

3. fanni о‘qitish jarayonida interfaol usul va metodlarning qо‘llashning о‘ziga xos jihatlari. “Odobnoma” fanini о‘qitishda innovatsion texnologiyalarni tatbiq etish yо‘llarini ushbu sinflarda о‘qitiladigan “Odobnoma” fani dasturidan о‘rin olgan “О‘zbekiston- Mustaqil davlat”, “Ona yurting-oltin beshiging”, “Sog‘ tanda – sog‘lom aql”, “Xalq о‘yinlari” kabi mavzular misolida qо‘rib chiqamiz.
“Odobnoma” fani dasturidan о‘rin olgan “О‘zbekiston- Mustaqil davlat” mavzusini о‘qitishda “Beshinchisi ortiqcha” metodini qо‘llash tavsiya etiladi.
Ushbu mavzuni о‘qitish jarayonida “Beshinchisi ortiqcha” metodidan quyidagi tarzda foydalanish mumkin. Bunda о‘qituvchi doskaga mavzuga oid tо‘rtta sо‘z va mavzuga oid bо‘lmagan beshinchi sо‘zni yozadi. Masalan:
“Istiqlol, hurriyat, farzand, ozodlik, obodlik” – о‘quvchilar mavzuga oid bо‘lmagan, ya’ni “ortiqcha” bо‘lgan beshinchi sо‘zni topadilar. О‘qituvchi shu tariqa sо‘zlar ketma ketligini yozishda, о‘quvchilar esa ortiqcha sо‘zni topishda davom etadilar.
Bu metod 3-sinf о‘quvchilarining о‘zlashtirgan nazariy bilimlarini yangi kutilmagan vaziyatlarda qо‘llashlariga imkon yaratadi.
“Odobnoma” fani dasturidan о‘rin olgan “Ona yurting-oltin beshiging” mavzusini о‘qitishda qо‘llash mumkin bо‘lgan interfaol usullardan yana biri “Guldasta”dir. Bu usulning shunday atalishiga sabab guldasta alohida gullardan tashkil topgani kabi unda har bir kichik guruh umumiy muammoning bir jihatini hal etish bilan shug‘ullanadi. “Guldasta” usulida о‘qituvchi darstaxtaga umumiy muammo va uni yechishda foydalaniladigan kalit sо‘zlarni yozib qо‘yadi. “Ona yurting-oltin beshiging” mavzusini “guldasta” usuli asosida о‘rganishda о‘quvchilar oldiga “ona yurt”, “yurtni sevish”, “ota bobolar yurti”, “yurtni asrash”, “yurtni sotganlar qismati kabi kalit sо‘zlar qо‘yiladi. Ikkinchi bosqichda uch kichik guruhga bо‘lingan о‘quvchilar oldiga “Ona yurt deganda nimani tushunamiz”, “Ona yurtni sevishimiz sababi”, “Yurtni asrash yо‘llari” kabi muammolar qо‘yiladi. Uchinchi bosqichda har bir kichik guruh asar matniga tayanib, о‘z oldida turgan muammo yuzasidan imkon qadar kо‘p kalit sо‘zlar, kо‘chirmalar, fikrlar topadi. Tо‘rtinchi bosqichda topilgan kalit sо‘zlar, kо‘chirmalar, muammo yechimiga doir fikrlar о‘rtasidagi bog‘liqlik belgilanadi. Har bir kichik guruh о‘z muammosi bо‘yicha izlanishlarni tugallagach, topilgan yechimlarni о‘qituvchi va boshqa guruhdagilarga taqdim etadilar.
Bir sо‘z bilan aytganda, о‘quvchi-yoshlar dars jarayonida о‘z fikrlarini, g‘oyalarini aytishdan chо‘chishmasa, serg‘ayrat, shijoatli bо‘lishsa, о‘zgalarni fikrini hurmat qila olishsa darslar о‘z samarasini berishi aniq.
3-sinf “Odobnoma” fani dasturidan о‘rin olgan navbatdagi “Sog‘ tanda – sog‘lom aql” mavzusini о‘qitishda “Insert” usuli yaxshi samara beradi.
О‘quvchilarni insert yordamida ishlash kо‘nikmalarini rivojlantirish uchun ularga о‘rganiladigan о‘quv materiallari va maxsus jadval tarqatiladi. О‘quvchilar har bir abzatsni о‘rganib chiqib, maxsus jadvalga muayyan simvollar yordamida belgilash tavsiya etiladi. Agar abzatsda berilgan ma’lumot shu kungacha о‘zlashtirgan bilimlariga mos kelsa, “Bilaman” - V, agar ma’lumotlar tushunarli va yangi bо‘lsa, u holda “Ma’qullayman” +, agar ma’lumotlar о‘quvchilar о‘zlashtirgan bilimlariga mos kelmasa, u holda “о‘rganish lozim”,–о‘quvchilar о‘quv materiallarini о‘zlashtirishda qiyinchilik his etsa, u holda “Tushunmadim”-? belgisini qо‘yadi. Quyida insert jadvalini keltiramiz.

№

“Bilaman”