Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мукимий номидаги қЎҚон давлат

8. ЎЗБЕКИСТОНДА ЭКОЛОГИЯ ФАНИНИНГ РИВОЖЛАНИШИ

Экологик йўналишдаги ишлар кейинчалик ЎзФА Ботаника институти олимлари В.А.Буригин, О.Х.Ҳасанов ва бошқалар томонидан ўсимликларни қурғоқчил иссиқ (чўл) шароитига мослашиши, ўсимликлар ҳамжамоасининг тузилмаси, маҳсулдорлиги, ем-хашакбоп ўсимликларнинг орасидан қурғоқчил иссиқ шароитга чидамли турларини танлаш ва уларнинг экологик-биологик хусусиятларни ўрганиб, сунъий яйловлар барпо этишнинг илмий асослари ишлаб чиқилди. ЎзФА Зоология ва паразитология институтида ҳайвонот оламини муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланиш тадбирлари, қишлоқ хўжалик ҳайвонларида учрайдиган юқумли касалликларнинг олдини олиш, қимматли ҳайвон турларининг кадастри ва назорат ишлари олиб борилди.

Ушбу илмий ишларга Т.З.Зоҳидов, А.М.Мухаммадиев, В.В.Яхонтов, М.А.Султонов, Г.О.Олимжонов ва бошқалар раҳбарлик қилди. XX асрнинг иккинчи ярмида ҳозирги давр фанларини “экологлаштириш” бошланди. Бу эса экологик билимларнинг катта аҳамиятга эга эканлигини билдиради. Демакки, ҳозирги даврда экология фанининг келажаги порлоқ, чунки инсониятнинг сайёрамизда яшаб қолиши, кўп жиҳатдан ушбу фаннинг ривожланиш даражаси билан боғлиқ бўлиб қолади.
Саволлар:

1. Экология фани қандай бўлимларни ўз ичига олади?

2. Экологик муаммо нима?
3. Экологик муаммонинг келиб чиқиш сабаблари нималардан иборат?
4. Экологик илмий тадқиқот ишларида фойдаланиладиган услублар?
5. Экологларнинг муҳим вазифалари нималардан иборат?
6. Экологик тадқиқотлар қайси даврдан бошланган?
7. Ўрта Осиё алломалари экология фанига қандай ҳисса қўшганлар?
8. Ўзбекистонда қачон ва ким томонидан эколог-географлар мактабига асос солинди?
9. Экология фанининг ривожланишида Ўзбекистон олимларининг олиб борган илмий-тадқиқот ишлари?


II-МАВЗУ. Муҳит ва экологик омиллар.
РЕЖА:
1. Экологияда муҳит тушунчаси.
2. Экологик омиллар ва уларнинг таснифи.
3. Экологик омиллар: тирик организмларга таъсир этиш умумий қонуниятлари.
4. Организм ва мослашиш.
Таянч сўзлар: Муҳит, сунъий муҳит, экологик омил, абиотик омиллар, биотик омиллар, рельеф, антропоген омил, билвосита, бевосита, кимёвий моддалар, фитоген, зооген, микробиоген, оптимум зона, максимум, минимум, индивид.