Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мукимий номидаги қЎҚон давлат

4. ЭКОЛОГИЯ ФАНИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ.

Экологларнинг келажакдаги амалий вазифалари инсон эҳтиёжини янада тўлароқ қондиришга қаратилган ҳолда антропоген беценозларни қайта кўриб чиқиш ва барқарорлигини оширишга қаратилиши керак. “Инсон ва биосфера” деб аталган йирик халқаро дастурда кейинги йилларда экология соҳасида ҳамда инсонни ўраб турган атроф-муҳитни тадқиқ қилишнинг аниқ илмий йўналишлари кўрсатиб берилган:

Ҳаёт жараёни қонуниятларини ўрганиш, шунингдек инсоннинг табиий тизимларга ва биосферага бўлаган таъсирини бир бутун ҳолда ўрганиш.
Биологик ресурслардан оқилона фойдаланишнинг илмий асосларини ишлаб чиқиш, инсон фаолияти натижасида ўзгарган табиатдаги ўзгаришларни олдиндан билиб олиш ва биосферада кузатилаётган жараёнларни бошқариш ва ниҳоят инсоннинг яшаш муҳитини сақлаш.
5. Антик ва XVII-XIX асрлардаги экологик
тадқиқотлар

Ҳозирги даврдаги билимларимизнинг шаклланишида қадимги юнон олимларининг хизмати катта. Масалан, Аристотель (э.ав. 384-322 й.й) ўзининг “Ҳайвонлар тарихи” деган асарида сувда ва қурукликда яшовчи ҳайвонлар, шунингдек сузувчи, ҳавода учувчи ва ўрмаловчи каби ҳаётий шаклларни ажратган. Улардан ташқари, организмларнинг яшаш жойлари, ёлғиз ёки гала бўлиб яшаш, озиқланиши ва бошқалар қизиқтирган. Тирик организмларнинг тузилиши ва ҳаёти Аристотелнинг шогирди Теофраст (э.ав. 380-271 й.й) ишларида ҳам учрайди. Теофраст ўсимликларнинг яшаш жойларини ҳисобга олиб, уларни ўт, чала бута, бута ва дарахт каби ҳаётий шаклларга бўлади.

XVII-XVIII асрлардаги экологик маълумотлар тирик организмларнинг айрим гуруҳларини ўрганишга қаратилган эди. Ж.Бюффон ишларида ҳайвонларнинг тузилишига ташқи муҳитнинг таъсири, Ж.Б.Ламарк ўсимлик ва ҳайвонларнинг эволюцион ўзгаришларида энг муҳими ташқи муҳит таъсири эканлиги, экологик ғояларнинг ривожланишида Ч.Дарвиннинг органик олам эволюцияси ҳақидаги таълимоти илгари сурилган. Немис биологи Эрнест Геккель 1866 йилда фанга “экология” тушунчасини биринчи бўлиб киритди ва унга таъриф берди. Экология мустақил фан сифатида XX асрнинг бошларида вужудга келди. Унинг ривожланишига Г.Ф.Морозов, В.Н.Сукачев, В.Г.Раменский, К.Раункиер, Ч.Элтон, М.С.Гиляров, Н.С.Серебряков, А.Тенсли, Г.Одум, Ю.Одум ва бошқалар катта ҳисса қўшди. Йирик рус олими В.И.Вернадский биосфера ҳақидаги таълимотни яратди ва биосферанинг ҳолати инсон фаолияти билан боғлиқлиги ҳақида хулоса келди.