Маъмурий- хўжалик харажатларига ходимларни иш ҳақи, хизмат сафарлари учун харажатлар, бинони сақлаш ва бошқа хўжалик эҳтиёжларига қилинадиган харажатлар киради.
Номустақил кутубхоналар (маблағ ажратилишига кўра) хизмат кўрсатиладиган муассаса ёки корхона ҳар йили смета харажатларини тузаётганда кутубхона ҳам ўзи учун зарур буюртмаларни беради. Унда сотиб олиш мўлжалланаётган адабиётлар ва улар учун талаб қилинадиган пул миқдори, газета ва журналлар ҳамда бошқа обуна нашрлари учун маблағ, кутубхона учун зарур бўлган жихозлар ва уларни қиймати кўрсатиб ўтилади.
Кутубхона мудири буюртмаларни хисобга олинишини кузатиб боради ва юқори ташкилотлар томонидан муассаса сметаси тасдиқлангандан кейин эса кутубхона эҳтиёжлари учун қанча маблағ ажратилганлигини бухгалтериядан аниқлайди. Шунингдек, у адабиётларни ўз вақтида сотиб олиш, вақтли нашрларга обунани расмийлаштириш ва уларни сотиб олишни ташкил қилади. Нақд пул тарзида олинган аванс харажатлари бўйича хисобот ва исботловчи хужжатлар топширади, аванснинг фойдаланилмаган қисмини кассага қайтаради. Пул маблағлари харакати ва уларнинг сарфланиш хисоби эса муассаса бухгалтериясида олиб борилади.
Мустақил бюджетли кутубхоналар смета лойихасини тузади ва асослаб беради. Берилган кредитлардан мақсадга мувофиқ фойдаланиш ва харажатларни ўз вақтида тўлашни кузатиб боради, белгиланган қоидага мувофиқ даромад ва харажатлар хисобини олиб боради ҳамда молиявий хисоботлар тузади. Хисоб ва молиявий хисоботни бухгалтерия ходимлари олиб боради. Кутубхона раҳбари уларни назорат қилади.
Давлат кутубхоналарига Республика ёки махаллий бюджетлардан маблағ ажратилади. Бюджет бўлим,параграф ва моддаларга бўлинади. Ажратмалар уз мақсадларига қараб харажат моддалари бўйича тақсимланади.
Смета хисоблари ва тежамкорликка риоя қилишни унификациялаш (бир хиллика олиб келиш) учун иш ёки хизмат кўрсатиш бирлигига бўлган харажатлар ҳажмини белгилайдиган кўпгина чиқимларга нормалар белгиланган. Нормалар натурал бирликларда (тонна кўмир, кубометр ўтин, киловатт электрэнергия ва х.к.) моддий ҳамда пул хисобида ифодаланган молиявий бўлиши мумкин. Нормалар давлат томонидан белгиланадиган мажбурий (штатлар, иш ҳақи ставкалари, командировка чиқимлари ҳақи) ҳамда маҳаллий шароитларни хисобга олган холда режа ва молия органлари томонидан ишлаб чиқилган факультативга (иситиш, ёритиш ва шу кабилар учун) ажратилади. Смета тузилганда давлат нархлари ва тарифлар, шунингдек моддий ва пул нормалари билан тасдиқланган амалдаги қонунларга риоя қилинади.
Do'stlaringiz bilan baham: |