Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

12-мавзу: Ахборот-кутубхона фаолиятини бошқариш функциялари.

1.Бошқариш функциялари ҳақида тушунча.

2.Ахборот-кутубхона фаолиятини бошқариш функцияларини ўзига хос томонлари


Функция лотинча сўз бўлиб- “бажариш”, “амалга ошириш”, “фаолият”, “иш” маъноларини билдириб, у ёки бу бошқарув субъектини бажарадиган мажбуриятини билдиради. Масалан, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси, Маданият ва спорт ишлари вазирлиги, Идоралар, хокимиятлар, махаллий ўз –ўзини бошқариш органлари, ва нихоят кутубхона маъмурияти.
Функциялар бошқарув фаолияти турлари бўйича классификацияланади. Улардан энг мухимлари куйидагилар:
- ташкил этиш;
- режалаштириш;
- молиялаштириш;
- мувоффиклаштириш ва мувозанатлаштирувчилик;
- ташки алоқаларни амалга ошириш;
- кадрларни тайёрлаш ва жойлаштириш;
- рағбатлантириш;
- ҳисобга олиш;
- тахлил;
- назорат;
- қонуний актлар ва меъёрий хужжатлар тайёрлаш.

Барча функциялар бир- бири билан мустахкам боғланган. Масалан, режалаштириш ташкил этади, мувоффиклаштиради. Ташкил этиш- режалаштирилади, мувоффиклаштирилади, назорат қилинади. Тахлил қилиш ҳисобга олишсиз амалга ошмайди, мувозанатлаштиришни эса тахлилсиз амалга ошириб бўлмайди.

Функцияларни хар бирини алохида кўриб чиқамиз:
Ташкил этиш функцияси –бошқарув функцияларининг асосийларидан бири. Бошқарувни ташкил этиш- қуйилган мақсад ва вазифалар бажарилишини таъминловчи, кутубхоначилик ишини бошқарувчи маълум бир тузилмани яратишдир.Ташкил этишнинг яна бир мухим аспекти- кутубхона-ахборот фаолиятининг таркибий қисмлари ўртасида мажбуриятларни, бир- бирига бўйсунишини ва жавобгарлигини таксимланишини ташкил этишдир. Ташкил этишнинг вазифасига –Кутубхона-ахборот фаолиятини ахборот, маданий- маърифий ва таълим сохаси сифатида энг макбул фаолият кўрсатиш тузилмасини ташкил этиш киради.
Режалаштириш функцияси – мухим восита бўлиб, уни ёрдамида кутубхоначилик ишининг барча кичик тизимлари ва элементларини мақсад ва вазифаларга эришиши учун ягона йуналишга қаратилиши таъминланади.
Бозор иқтисодиёти шароитида кутубхона ва ахборот муассасалари фаолиятини оптимизациялаштиришнинг янги йўлларини қидириб топиш, кутубхона- ахборот фаолиятини бошқаришда стратегик режалаштиришни амалиётга жорий этиш ишлари амалга оширилмоқда. Бу усул АКШ, Буюк Британия ва бошқа мамлакатларда кенг кўлланилмоқда. Кутубхона-ахборот фаолиятини ривожлантиришнинг стратегик режалаштиришда кўйидаги факторларни эътиборга олиш лозим: