Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

Бажариладиган ишлардан асосий мақсад: талабаларга ёғоч қурилиш материалларининг асосий хоссаларини, яъни ёғочнинг намлиги, намлик ўзгарганда намуна ўлчамларининг ўзгариши, зичлигини, сиқилишдаги ҳамда эгилишдаги мустаҳкамлик чегарасини аниқлашни мустақил ўрганиш.
Керакли асбоблар ва жиҳозлар: ёғоч намуналари, штангенциркул, техник тарози, кришиш шкафи, бюкслар (идишлар), метал чизғич (линейка) гидравлик пресс, микрометр, эксикатор (идиш).


1-тажриба. лаборатория иши ёғочнинг намлигини аниқлаш

Ёғочдаги намликнинг қуруқ ёғоч массасига нисбати шу ёғочнинг намлиги деб айтилади ва фоизларда ифодаланади. Намликни аниқлаш учун рандаланган таёқчадан томонлари 20х20х30 мм ли 5 та намуна тайёрланади. Бу ёғоч намуна мутлақо бенуқсон (чиримаган, қуртламаган, дарз кетмаган, кўзсиз ва ҳ.к) бўлиши керак. Табиий нам ҳолатдаги намуналарнинг ҳар бирини алоҳида-алоҳида аналитик тарозида 0,001 г. аниқликгача тортилади ва уларни бешта шиша идишга (бюксга) солиб, ҳарорати 1032°С бўлган қуритгичда турғун вазнгача қуритилади. Намуналар бошлаб 4 соат қуритилгандан кейин тортилади ва турғун вазнгача қуриганини аниқлаш учун ҳар бир соат ўтгандан кейин массаси ўлчаб борилади. Намунанинг кейинги массаси олдинги массасига тенг бўлса ёки 0,002 г. фарқ қилса, қуритиш тўхтатилади. Идишчаларда (бюксларда) қуритилган намуналар усти маҳкам қилиб ёпилган ҳолда кальций хлор ёки сульфат кислотаси солинган идишга (эксикаторга) солинади. Намуналар эксикаторнинг юқори панжараси устига қўйилган ҳолда хона ҳароратигача совитилади ва намуналар яна тортиб, қуритилган ҳолатдаги массаси топилади.

Ёғоч намунанинг намлиги (W) қуйидаги формуладан O,l% аниқлик билан топилади:

бунда m₁ - намунанинг табиий ҳолатдаги массаси, г;
m₂ - намунанинг қуритилгандан кейинги массаси, г.
Тажриба натижалари 1-жадвалга ёзилади.
1-жадвал.

Намуна номери (тури, жинси)	Масса, г					Намлиги, W, %
	бўш идиш­нинг	намуна билан идишнинг қуритишдан олдинги	намуна­нинг табиий ҳолатдаги m1	намуна билан идишнинг қуритишдан кейинги	намуна­нинг турғун қуруқ ҳолатдаги m2
1 2 3 4 5