Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

Ишнинг мақсади:
 
Қон томирларининг тузилиши ва бажарадиган 
вазифалари билан танишиш.
Иш режаси
:
1. Қон томирларини плакат бўйича ўрганиш. 
2.Кичик ва катта қон айланиш доираси схемаси. 
Керакли жиҳозлар:
Қон томирларининг тузилиши ва бажарадиган вазифалари тасвирланган 
плакатлар. 
Вазифа:
1. 
Ҳайвон ва одам қон томирларининг тузилиши билан танишиш. 
2. Кичик ва катта қон айланиш доираси расмини чизинг. 
3. Хулосалар чиқаринг. 
 
1-иш. Артериал босим ва пульсни аниқлаш 
Юрак-қон томири тизимининг муҳим кўрсаткичларидан бири қон 
босими ҳисобланади. Унинг катталиги икки омил: аортадаги қон напорининг 
ва томирлар девори қаршилигининг катталиги билан ўлчанади.
Соғлом одамда 110-140 мм с.у. га тенг бўлган систолик қон босими, ва 
диастолик – 65-80 мм с.у. қон босими фарқланади.

---

98 
Ишнинг мақсади:
Пульсни аниқлаш ва Коротков методи бўйича одамда 
қон (артериал) босимини ўлчаш усули билан танишиш. 
Керакли жиҳозлар:
тонометр, фонендоскоп. 
Ишнинг бажарилиши.
Пульс (юрак қисқариши частотаси) текширилувчининг чап қўлида 
ўлчанади: 
-
текширилувчининг қўл кафти юқорига қараган ҳолда ѐйиб столга 
қўйилади; 
-
текширилувчининг билак бўғими шундай ушланадики, бунда бош 
бармоқ кафтнинг ташқи томонида, кўрсаткич, ўрта ва номсиз бармоқ эса 
ички томонда, яъни бевосита билак артериясига туради; 
-
бир дақиқа давомида неча марта томир уриши саналади.
2-иш. Артериал босимни ўлчаш 
-
текширилувчининг стулга қулай ўтириб олади, қўл кафти юқорига 
қараган ҳолда ѐйиб столга қўйилади, мушаклар бўш қўйилади; 
-
тонометр манжети тирсак букилган жойдан 2-3 см юқорига қилиб 
елкага ўралади, ва бир бармоқ сиғадиган қилиб маҳкамланади; 
-
тонометр стрелкаси нолинчи шкалада турганлиги текшириб олинади; 
-
тирсак чуқурлигидаги пульс топиб олинади ва шу ерда фонендоскоп 
қўйилади; 
-
Грушадаги вентиль маҳкамланади ва тонометрдаги кўрсаткич тахминан 
200 мм с.у. га етгунича, яъни мазкур артериядаги пульс урмай қолгунича, 
манжеткага ҳаво юборилади; 
-
Вентилни очиб манжеткадан ҳаво аста-секин чиқарилади. Бу пайтда 
тонга қулоқ солиб турилади ва тонометр кўрсаткичига қараб турилади. 
Товушни эшитила бошлаши максимал, яъни систолик, босимга, эшитилмай 
қолиши эса диастолик босимга тўғри келади.