Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

 
 
 
 
 
 
этаверади. Бўлмалар билан қоринча эса қисқаришдан тўхтайди. Чунки, синус 
тугунча ҳосил бўлган қўзғалиш импульси боғланган жойдан бўлмалар билан 
қоринчага ўта олмайди. Орадан бир неча минут ўтгач, бўлмалар ва қоринча 
қайта қисқара бошлайди. Бу қисқаришга атриовентрикуляр тугуннинг 
мустақил автоматизми сабаб бўлади. Атривентрикуляр тугуннинг 
автоматизми синус тугуни автоматизмидан кучсиз бўлгани учун бўлма ва 
қоринчалар бирмунча кам қисқаради.

---

100 
Агар бўлма ва қоринча узоқ вақт қисқармаса улар ўртасида яна бир 
марта боғлаб у ердаги Биддер тугунига таъсир кўрсатиш йўли билан уларни 
қисқартириш мумкин. Агар тугун боғланган вақтда қоринча томонда қолса, 
қоринча қисқариб, бўлмалар қисқармайди. Аксинча тугун бўлмалар томонда 
қолса, бўлмалар қисқариб қоринча қисқармайди. Лекин бироз вақт ўтиб, 
қоринча яна қисқара бошлайди. Бу Гисс тугунининг мустақил автоматизмига 
боғлиқ. Қисқариб турган қоринчанинг 1/3 қисми боғланса, унинг пастки 
қисми қисқаришдан бутунлай тўхтайди. Бундай ҳолат қоринчанинг пастки 
қисмида автоматик қисқариш хусусиятининг бутунлай бўлмаслиги 
натижасида рўй беради. Шундай қилиб, юракнинг қисқариши ундаги махсус 
ўтказувчи системада қўзғалиш импульси ўтишига боғлиқ. Қўзғалиш аввал 
юрак синусидаги тугунчадан бошланади. Сўнг бўлмалардаги тугунларга ва 
ниҳоят Гисс тугунига ўтади (102-расм). 
 
Вазифа.
1.
Одам ва бақа юраги ўтказувчи тизимлари схемасини чизинг. 
2.
Бақада Станниус тажрибасини ўтказинг ва тугунларнинг активлик 
даражасини аниқланг. 
3.
Хулосалар чиқаринг. 
Назорат учун саволлар 
1.
Юрак автоматияси деганда нимани тушунасиз? 
2.
Юрак автоматиясини юзага келиш сабабларини айтиб беринг. 
3.
Юрак автоматиясини ўрганиш ва унинг аҳамиятини тушунтириб 
беринг.