Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

2-иш. Юрак фаолиятига ҳароратнинг таъсирини кузатиш 
Ишни бажариш тартиби. 
Юрак фаолиятига ҳароратнинг таъсирини кузатиш учун меъѐрий юрак 
қисқариш ритми аниқлангандан сўнг, юрак сатҳига муз бўлакчаси қўйилади. 
Бир-неча дақиқадан сўнг музни олиб юрак уриши текширилади. Худди 
шунингдек илиқ сув билан таъсир этиб иссиқ ҳароратнинг таъсири 
ўрганилади. 
Вазифа.
Юракка белгиланган таъсиротларни ўтказиб, юзага келадиган 
ўзгаришларни дафтарга ѐзинг ва ўзгаришлар графигини чизинг. Хулосалар 
чиқаринг. 
Назорат учун саволлар
1.
Юракка кальций хлорид эритмасининг таъсири нималардан иборат? 
2.
Юракка калий хлорид эритмасининг таъсири нималардан иборат? 
3.
Юракка адреналин эритмасининг таъсири нималардан иборат? 
4.
Юрак фаолиятига ҳароратнинг таъсири нимада намоѐн бўлади? 
3-иш. Бақанинг турли аъзоларида қон ҳаракатини кўриш (бармоқлар, 
панжалар, тил, ичак тутқичи ва ўпкаларда). 
 
Ишдан мақсад.
Бақанинг турли аъзоларида қон ҳаракатини кўриш
(бармоқлар, панжалар, тил, ичак тутқичи ва ўпкаларда) ва ўрганиш. 
Зарур жиҳозлар.
Бақа, қайчи, пинцет, игналар, парафинли доска, 
микроскоп, салфетка, бинт,
Ишнинг бажариш тартиби.

---

102 
1.Бармоқ ва панжалар орасидаги пардадаги қон ҳаракатини микроскоп 
орқали кузатиш. 
2. Тилидаги қон ҳаракатини микроскоп орқали кузатиш. 
3. Ичак тутқичидаги қон ҳаракатини микроскоп орқали кузатиш. 
4. Ўпкалардаги қон ҳаракатини микроскоп орқали кузатиш. 
5. Бақанинг турли аъзоларидаги капилярлардаги қон ҳаракатни
видефильмларда кузатиш. 
Хулоса. 
Ишни бажарилиши: 
Бақа наркоз билан ҳаракатсизлантирилади. Бунинг учун у эфир 
шимдирилган пахта қўйилган эскикаторга солинади. Ҳаракатсизлантирилган 
бақа доскачага ѐтқизилиб, тўғнағич билан орқа оѐғининг 2 ва 3-бармоқлари 
орасидаги сузгич парда очилади. Пардани чўзиб юбормаслик керак, акс 
ҳолда қон келмай келиши мумкин. Териси сув билан намланиб турилади.
Бақали доскача микроскоп остига қўйилади ва қуйидаги кузатувлар олиб 
борилади: 
а) кичик катталаштиришда артериялар, веналар ва капиллярлар топилиб, 
расми чизилади; б) қон йўлининг турли бўлимларида қонни турлича 
ҳаракатланиши 
кузатилади, 
в) 
капиллярлар 
экилган 
жойлардаги 
эритроцитларнинг шаклини ўзгарганлигини кузатинг.
Бақа тилида қон айланишини кузатиш. Бақа доскачага орқаси ўгирилиб 
қўйилади. Тилини пинцет билан эҳтиѐткорлик билан пинцет ѐрдамида 
ушланади, оғиз бўшлиғидан чиқариб олинади ва 4 та тўғнағич ѐрдамида 
доскачадаги тешик устигача чўзилади. Тўғнағич тилнинг четларига 
санчилади. Тил сув билан намланиб турилади. Микроскоп остида қоннинг ўқ 
ва деворолдидан оқиши яхши кўринади. Кузатилган картина схематик тарзда 
чизилади.