Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон



Download 8,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/161
Sana27.06.2022
Hajmi8,75 Mb.
#710534
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   161
Bog'liq
Микробиология ва вируслогия Ваҳобов А.Ҳ. Иноғомова М. (2)

Темир 
бактериялари

1888 
йилда 
Виноградский 
темир 
бактерияларида учрайдиган хемосинтез процессини кашф этди. Бу 
бактериялар чучук ва шўр сувларда кўп тарқалган бўлиб, икки валентли 
темир тузларини ўзлаштириб, темир гидратлар ҳосил қилади: 
FеСО
3
+ 6Н
2
О + О
2
= 4Fе(ОН)
3
+ 4СО
2
+ 167 кЖ 
Темир бактериялари кўл ва ботқоқликларда темир рудалари ҳосил 
бўлишида иштирок этади. Узоқ вақтгача бу бактерияларни аниқлай 
олмаганлар. Б. В. Перфильев (1926—1927) кўл чўкиндисидан темир 
бактериясини топган ва Sphaerothrix деб номлаган (50, 51, 52-расмлар). 
Кейинги йилларда (1952, 1961) у капилляр - микроскопия методидан 
фойдаланиб, чўкинди моддалардан янги темир бактерияси - Metallogenium ни 
ажратиб олишга муваффақ бўлди. Бу бактерия табиатда жуда кенг тарқалган 
бўлиб, темир конлари ҳосил бўлишида муҳим аҳамиятга эга эканлиги 
аниқланди. 
Табиатда Меt. galionella микоплазмалар шаклида тарқалган. Темир 
бактериялари орасида кокксимон, таёқчасимон ва ипсимон формалар 
учрайди. Кўпчилиги факультатив автотроф бўлиб, ипсимон вакиллари 
кўндалангига бўлиниб ёки ҳаракатчан конидиялар ёрдамида кўпаяди. 
Микроорганизмларнинг атиги 0,1% агарли муҳитда ўса олади. Шунинг учун 
микроорганизмларни текшириш ишларида табиий шароитга яқин бўлган 
шароит яратиш муҳим аҳамиятга эга. Шу мақсадда микробиологлар кўпинча 
шиша пластинкаларни маълум муддатга тупроққа кўмиб ёки сувга ботириб 
қўядилар, сўнгра уларга ёпишиб қолган микроорганизмларни текширадилар. 
Микроорганизмларни текширишда микроскопия методлари ҳам 
қўлланилади кўпгина бактерияларнинг биохимияси, физиологияси ана шу 
метод бўйича ўрганилади. Лекин капилляр микроскопия методи келгусида 
яна ҳам кенг имкониятларга йўл очиб беради ва ундан микробиологиянинг 
бошқа тармоқларида ҳам фойдаланиш имкони туғилади. 


116 
50-расм

Темир бактериялари: 51-расм.Dictiobacter 
а-Сladotrichs dichotomas,
б-Cealionclle feriginea, в-Spirillium
52-расм. Caulobacter. 
Перфильев капилляр микроскопия методидан фойдаланиб, илгари 
номаълум 
бўлган 
йиртқич 
бактериялар 
группасини 
— 
темир 
бактерияларнинг янги авлоди — Metallogenium ни топиб, уларнинг 
физиологияси 
ва 
морфологиясини 
ўрганди. 
Масалан, 
йиртқич 
бактериялардан Dictyobacter ҳаракатчан, овалсимон ёки юмалоқ шаклдаги 
колониядан иборат. Колонияси бир учи қайрилган таёқчасимон 
ҳужайралардан ташкил топган, уларнинг узунлиги 2—6 мкм, эни 0,7—1,2 
мкм. Бу колония ўзидан йирик бўлган олтингугурт бактериялари билан 
озиқланади, мабодо олтингугурт бактериялари бўлмаса, чўкмадаги эритмалар 
билан ҳам озиқланаверади. 
Йиртқичлардан яна бири Cyclobacter бўлиб, колонияси юмалоқ, 
ҳужайралари бир-бири билан плазмодесмалар орқали боғланади. Булар 3—4 
тадан то 30 тагача бўлиб бирлашиши мумкин. 

Download 8,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   161




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish