Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

акинетлар, 
миксобактерияларда 
миксоспоралар, 
актиномицетларда эса 
эндоспоралар 
ҳосил қилиш билан боради. 
Ҳужайра девори. 
Ҳужайра деворининг ўзи ҳам маълум қаттиқликга 
(
ригидлик) 
эга. Шу билан бирга у эластикликка ҳам эга бўлиб, осон 
букилади. Ҳужайра деворини ультратовуш ва лизоцим ферментлари билан 
парчалса бўлади. Ҳужайра девори лизоцим билан парчаланганда у шарсимон 
шаклга ўтади. Ҳужайра девори ҳужайрани ҳар хил механик таъсирлар ва 
осмотик босимдан сақлайди. У бактериянинг кўпайиши ва бўлиниши, ирсий 
моддаларнинг тақсимланишини ҳам идора қилади. 
Ҳужайра деворининг қалинлиги 10 - 80 нм бўлиб, ҳужайра массасининг 
20% ни ташқил этади. Ҳужайра девори орқали катта молекулали моддалар 
кириши мумкин. Ҳужайра девори цитоплазматик мембрана билан 
бирлаштирувчи иплар - 
"кўприкчалар" 
воситасида боғланган. Ҳужайра 
девори бактерияларни грам усулида бўялганда, унинг мусбат ёки манфий 
бўлишини белгилайдиган омилдир. Ҳужайра девори асосан 
пептидогликан 
(муреин) 
дан ташқил топган. Бу 
N
-
ацетил-N-глюкозамин ва N-
ацетилмурам 
кислотасининг бир-бири билан галма-гал (
β
- 1.4 боғлар билан 
боғланишидан ҳосил бўлган гетерополимердир. Бу полисахарид занжири 
бир-бири билан пептид боғлари орқали боғланган. Пептидогликан ҳужайра 
деворига ригидлик хусусиятини беради ва бактерия шаклини сақлаб туради. 
Грам мусбат бактерияларда кўп қаватли пептидогликан бор (50 - 90%). У 
мураккаб равишда оқсил, полисахарид, 
тейхо кислота 
(фосфорли рибит ва 
глицерин фосфат кислотаси полимери) билан боғланган.
Грам 
(бактерияларни ушбу усулда бўяшни кашф қилган олим) манфий 
бактерияларда пептидогликан 1 қават бўлиб (1 - 10%) уларда ташқи 
мембрана ҳам бор. Ташқи мембрана фосфолипид, липопротеид 
липополисахарид, оқсиллар ва мураккаб липополисахаридлардан тузилган 
(21 - расм). 
Демак, бактерияларнинг Грам бўйича ҳар хил бўялиши бактерия 
ҳужайраси деворидаги пептидогликан миқдори ва унинг