Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

"Силикат" 
бактериялар 
препарати.
В.Г. 
Александров 
алюмосиликатдан калийни ажратиб олиш учун, спора ҳосил қилувчи 
"силикат" бактерия (Вас.mucilaginosus siliceus) ишлатишни тавсия қилди. 
Уруғга "Силикат" бактериялар билан экишдан илгари ишлов берилади. 
Ҳосилдорлик доимо стабил ошмагани сабабли, бу ўғит кенг қўлланилмади. 
 
МИКРООРГАНИЗМЛАРДА АМИНОКИСЛОТАЛАР, ОҚСИЛЛАР, 
ВИТАМИНЛАР ВА БОШҚА БИРИКМАЛАР СИНТЕЗЛАНИШИ
Ҳозирги вақтда ҳар хил бирикмалар олиш учун саноатнинг турли 
соҳаларида микроорганизмлардан кенг фойдаланилади. Инсоният жуда 
қадим замонлардан бери ўзининг кундалик ҳаётида микроорганизмлардан 
фойдаланиб келган (масалан, қатиқ ивитиш, қимиз, пишлоқ тайёрлаш, 
новвойчилик, сирка ва вино олиш ишларида). Кейинги йилларда, 
микроорганизмларнинг ривожланиши қонуниятлари яхши ўрганилган сари 
улар турли моддаларни синтезлай олиши маълум бўлди. Чунки 
микроорганизмларнинг биохимиявий хусусиятлари ниҳоятда кўп ва улардан 
кенг миқёсда фойдаланиш мумкин. Масалан, микроорганизмлардан олинган 

---

136 
оқсил, чорвачилик ва паррандачиликда бемалол ўсимлик оқсили ўрнини 
босади. 
Озиқ-овқат саноатида дон таркибидаги амилаза ферменти ўрнини 
моғор замбуруғлари ва бактерияларнинг амилолитик ферментлари босади 
деган фикрлар бор. Ҳозирги вақтда микроорганизмлар оқсилидан озиқ-овқат 
саноатида ва техник мақсадлар учун фойдаланиш масаласи ҳал қилиниши 
лозим бўлган масалалардан биридир. Яқин орада микроорганизмлардан 
олинадиган мойлар ўсимлик мойлари ўрнини босадиган бўлади. Ёки 
микроорганизмлар ҳужайрасида учрайдиган целлюлаза ферментидан халқ 
хўжалигининг турли соҳаларида ёки протеаза ферментларидан гидролиз 
саноатида кенг миқёсда фойдаланиш мумкин бўлади. 
Новвойчиликда амилолитик ферментлардан кенг фойдаланилади. 
Амилаза ферменти ноннинг сифатли бўлишида муҳим аҳамиятга эга, чунки 
ун таркибида кўп миқдорда 

-амилаза бор, лекин 

-амилаза кам. 

-амилаза 
крахмални парчалаб, кўпроқ мальтоза ҳосил қилади, 

-амилаза эса шакарлар 
ҳосил қилади. Шунинг учун бир тонна унга 0,002% амилаза қўшилса, нон 
ниҳоятда сифатли бўлади. Моғор замбуруғларидан олинадиган амилаза 
шундай хусусиятга эга, шунинг учун ундан кенг миқёсда фойдаланилади. 
Турушларни кўпайтириш учун озиқ муҳитига 8—10 соат мобайнида 
ҳаво юборилади, кейин хамиртуруш центрафугалаб, ювилади ва пресланади 
сўнгра қадоқланади. Қанд заводларида шакар олинганидан кейин қолган 
маҳсулот —меласса турушларни кўпайтириш учун асосий озиқ муҳити 
ҳисобланади. Бунинг учун меласса суюлтирилади ва азотли, фосфорли 
минерал тузлар қўшилади. 
Чорвачиликда озиқ сифатида ишлатиладиган Торула утилиз
микроорганизми қоғоз саноати қолдиқларида кўпайтирилади. Бу қолдиқлар 
кальций бисульфит эритмасида 6—18 соат иситилади, эритманинг рН ни 
5га етказилади ва (NH
4
)
2
НРО
3
ҳамда NН
4
ОН тузлари қўшилади. Иш анаэроб
шароитда олиб борилади. Сўнгра турушлар қуритилади ва прессланади. 
Улардан кўп миқдорда озиқ олинади, таркибида оқсиллар, ёғлар ва 
витаминлар бўлади.