Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Турли тупроқларда борадиган нитрификация процесси
. Тупроқда 
борадиган 
нитрификация 
процесси 
лаборатория 
шароитида 
олиб 
бориладиган нитрификациядан бошқача бўлади. Лаборатория шароитида 
органик моддаларнинг кўпайиши, яъни ортиши бактерияларга салбий таъсир 
этса, тупроқда бундай бўлмайди, чунки тупроқда органик моддаларнинг 
эрувчан формаси кам учрайди. Иккинчидан, тупроқда нитрификаторлар 
билан бирга бошқа бактериялар ҳам учрайдики, бу бактериялар органик 
моддаларни ўзлаштиради ва нитрификаторлар учун микрозоналар вужудга 
келтиради. 
Нитрификаторлар муҳитнинг кислотали реакциясига сезгир ва рН 6,0 
дан паст бўлса, процесс тўхтайди. 6,2 дан то 9,2 гача бўлса, бактериялар 
яхши ривожланади. Нитрификация процесси натижасида 1га ерда 1 йилда 
300кг нитрат кислота тўпланади. Бутун ер юзига ҳисоблаганда бу ниҳоятда 
катта сон. Шунинг учун агрономияда бу процессга катта аҳамият берилади. 
Нитрификация процесси аммонификация процесси билан чамбарчас 
боғлиқдир, аммонификация қанча тез борса, нитрификация ҳам шунча 
интенсивлашади. 
Нитрификаторлар ботқоқ тупроқлардан ташқари, ҳамма тупроқларда 
учрайди. Агар ботқоқ тупроқлар қуритилса ва уларга оҳак солинса, у ерларда 
ҳам нитрификаторлар ривожлана бошлайди. Подзол тупроқларда 
нитрификация процесси асосан тупроқнинг ҳайдалма қатламида боради. 
Қора тупроқларнинг ҳайдалма қатламида ҳам бу процесс интенсив боради, 
50см чуқурликда ҳам учрайди. 
Ўрта Осиёнинг бўз тупроқларида нитрификация процесси жуда ҳам тез 
боради ва тупроқда кўп миқдорда нитратлар тўпланади. Лекин шўр 
тупроқларда бу процесс кучсиз боради ва нитрит кислота тўпланиши билан 
тугайди, чунки шўр тупроқларда нитробактер учрамайди. В. Л. Исаченко бу 
бактерияларни шўр сувларда ҳам учратмаган. Эндигина ўзлаштирилаётган 
шўр тупроқларда нитрификация процесси асосан ҳайдалма қатламда 
бошланади, айниқса, сульфатли шўрланиш бактерияларга салбий таъсир 
этади. Шунингдек, нитрификаторлар тупроқнинг намлигига ҳам сезгир, 
қуруқ тупроқда ёки намлик ҳаддан ташқари ортиб кетган вақтда улар яхши 
ривожланмайди.