Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли

Munosabatlar oynasi”
usulining ta'sir ko`rsatish mexanizmi: 
Shirin jilmayish, yuzning yoqimli ko`rinishi, istarasi issiqlik.
Signal: “Men - sizning do`stingizman! “Do`st esa insonni kerakli paytda himoya 
qiladi. 
Himoyalanishga bo`lgan extiyojning qondirilishi. Ijobiy xissiy holat vujudga 
keladi. Ijobiy xissiy holatni vujudga keltirgan insonga moyillik- attraktsiyaning 
shakllanishiga ta'sir ko`rsatadi.
“ Ismi bilan atash”
usulining ta'sir ko`rsatish mexanizmi: 
Suhbatdoshiga ismi va sharifi bilan murojaat qilish, uning shaxsiga nisbatan 
e'tiborni bildiradi. 
Inson o`z ismi orqali o`z shaxsini namoyon qiladi. O`z shaxsini namoyon qila 
olish ehtiyojining qondirilishi insonda ijobiy hissiy kechinmani vujudga keltiradi. 
Ijobiy hissiy holatni vujudga keltirgan insonga moyillik-attraktsiyaning 
shakllanishiga ta'sir ko`rsatadi. 
“Oltinga teng so`zlar”
usulining ta'sir ko`rsatish mexanizmi: Kompliment 
(xushomad)- insondagi ijobiy sifatlarni bir oz bo`rttirib aytilgan so`zlarning 
majmuasidir. 
“Oltinga teng so`zlar “ (kompliment) samarali ruxiy ta'sir etish va o`zligining 
o`zgalar tomonidan tan olinishiga nisbatan extiyojning qondirilishidir. Ya'ni, ijobiy 
xissiy holatni vujudga kelishidir. Ijobiy xissiy holatni vujudga keltirgan insonga 
moyillik-attraktsiyani barpo qiladi. 
Kompliment vazifalari: 
- suhbatdoshda moyillikni vujudga keltirish va o`z navbatida unda kompliment 
hosil qilishga extiyojni vujudga keltirish: 
- attraktsiyani mustahkamlash: 
- berilgan ko`rsatmani bajarishga undash: 
- muvaffaqiyatga undovchi turtki berish: 
- muvaffaqiyatsizlikdan saqlovchi faol motivlar hosil qilish:
- suhbatdoshning moslashishiga yordam berish. 
«Sabr-toqatli tinglovchi» 
usulining ta'sir ko`rsatish mexanizmi: 
51
Ergashev. P. S. «Muloqot psixologiyasi».- T. 2003 ToshDPU

---

220 
Suhbatdoshni sabr-toqat va e'tibor bilan tinglash. 
Shaxsdagi o`z fikrini to`liq ayta olish extiyojining qondirilishi va shu bilan 
bog`liq ravishda ijobiy xissiy holatning vujudga kelishi.
52
Shunday qilib, yuqorida ko`rsatib o`tilgan usullar (attraktsiya) har xil muomala 
jarayonlarida insonlar bilan samarali aloqa qilish imkonini yaratib, myehnat 
unumdorligiga katta ta'sir ko`rsatadi. 
Suhbatdoshingizni o`zingizga moyil qilish uchun quyidagilarni hisobga oling: 
- ochiq ko`ngilliligingizni namoyon qiling, bunda “doimo yuzingizdan tabassum 
bo`lsin“: 
- suhbatdoshingizni tez-tez ismini tilga olgan holda gapiring: 
- suhbatdoshingizga nisbatan doimo hurmat va e'tiborda bo`ling: 
- suhbatdoshingizni diqqat bilan eshitishni o`rganing: 
- doimo suhbatdoshingizni qiziqtirgan narsalarni hisobga olgan holda suhbatni 
olib borishga harakat qiling: 
-doimo suhbatdoshingiz o`zining ahamiyatiga molik inson ekanligini xis 
qilishga yordam byering: 
- suhbatdoshingizga kompliment qilib turishini unutmang: 
- suhbat davomida qat'iy qarshi pozitsiyaga o`tib olmang: 
-kishilar bilan munosabatda iloji boricha hamkorlik pozitsiyada turishga xarakat 
qiling: 
Qanday qilib, suhbatdoshni o`z fikringizga qo`shilishga majbur qilish mumkin: 
- bahslashib qolgan paytda bir tomoni g`olib chiqishi qiyin, shuning uchun
bahsda g`olib chiqishning asosiy yo`li uni chetlab o`tishdir: 
- suhbatdoshingizning aytgan fikrini doimo hurmat qiling, hech qachon uning 
yuziga “Sen nohaqsan“ deya ko`rmang: 
- agar biror kishini siz haqingizda salbiy fikr bildirmoqchi bo`layotganini 
sezsangiz, undan oldinroq harakat qiling, ya'ni o`z hatolaringizni qat'iy tarzda tan 
oling: 
Shunday qilib, muloqot odamlarning jamiyatda o‘zaro hamkorlikdagi 
faoliyatlarining ichki psixologik mexanizmini tashkil etadi. Qolaversa, hozirgi yangi 
demokratik munosabatlar sharoitida turli ishlab chiqarish qarorlarini yakka tartibda 
emas, balki kollegial - birgalikda chiqarish ehtiyoji paydo bo‘lganligini hisobga 
olsak, odamlarning muomala madaniyati va muloqat texnikasi mehnat unumdorligi 
va samaradorlikning muhim omillaridandir.