Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети биология-тупроқшунослик факуьтети

Ўзбекистон тупроқларининг сув режими
Республикамиз МҲД Иттифоқининг энг жанубида жойлашган огин — сочин бу регионда жуда кам, йилига ўртача 80-50 мм (бунда тоғли районлар истисно қилинади), тупроқдан сарфланадиган сувнинг миқдори эса жуда кўп (бир йилда 1000 мм ва ундан ортиқ). Бирок Ўзбекистон — катта географик кенгликда таркалганлиги, ҳар хил ландшафт (геоморфология) га ҳамда ўсимликлар қопламига эга Оўлганлиги сабабли хилма — хил тупроқ типи ва ўсимлик қопламига эга. Бироқ, шуни таъкидлаш керакки, суғорилмайдиган ва шартли суғориладиган ерларни амлайдиган асосий сув манбаи ёғин — сочиидир. Масалан, тоғ оналаридаги ўрмон тупроқлари бахорги ёғин - сочин вақти чуқур қатламларигача (хатхо метргача) намланиб, ўсимликларнинг ривожланиши учун етарли миқдорда нам запасига эга бўлади. Бундай шароитда ўсимлик илдизи ривожланадиган қатламдаги (0,5- м чуқурлиқдаги) намлик июль ойининг охиригача етади.
Тоғ зонаси тупроқларининг сув режими
Ток зонаси тупроқларининг ривожланиши, уларнинг такомиллашиши, тарқалиши, химиявий таркиби, физик — химиявий хоссалари ва физикавий хусусиятлари тўғрисидаги маълумотлар махсус адабиётлар махсус адабиётларда кам ёритилган. Тоғ зонаси тупроқларининг сув режимини ўрганиш ва уни асосли бошкариш катта илмий ва ишлаб чиқариш ахамиятига эга. Тоғ тупроқларининг сув режимини ўрганиш хали чуқур ўрганиш зарур бўлган муаммоларга киради.
Авторлар асосан ўрмон тоғ қўнғир тупроғи ва каштан тупроқларининг сув режимини ўрганишган. Келтирилган маълумотларга кўра, ўрмон қўнғир тупроқлари тарқалган ерларга йилига ўртача 800—1000 мм ёғин —сочин тушади. Бу вақтда тупроқ анча чукур (ўртача 4 м гача) намланади.
Тупроқдаги нам ўсимликларнинг вегетация даврида қисман сарфланади. Бахорда тупроқнинг 0 — 2 м ли қатлами 500 — 680 мм га етади, лекин кузга бориб тупроқнинг 2 м ли қатламида 260 — 290 мм нам қолади. Сувнинг бир қисми тупроқ қатламларидан силжиб, пастлик жойларда ер бетига булоқ бўлиб чиқади.
Каштан тупроқли зонада ҳам ёғин — сочин кўп бўлади, бу тупроқлар чуқур қатламларгача намланади.