Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети математика факультети «Математик моделлаштириш ва криптоанализ»

§8.6. Kalitlarni tarqatish sxemalari.
Simmetrik kriptotizimlarda kalitlarni tarqatish himoyalangan aloqa kanalidan va kriptpgrafik protokollardan foydalanishga asoslangan. Ochiq kalitli va gibridli kriptotizimlarda kalitlarni tarqatish ochiq kalitlarni autenfikasiya qilish, undan so’ng kriptpgrafik protokollardan foydalanishga asoslangan.
Kalitlarni tarqatish jarayoniga quyidagi talablar qo’yiladi:

1. 
   axborot almashinuvida ishtirok etuvchi har bir ishtirokchi protokollardan foydalanish jarayonida kalitlarni maxfiyligiga ishonch hosil qilishi lozim;
   
2. 
   kalit kimga mo’ljallangan bo’lsa, o’sha ishtirokchi kalitni qabul qilganligiga har bir ishtirokchi ishonch hosil qilishi lozim (qabul qilganligini tasdig’i talab qilinadi);
   
3. 
   kalit kimga jo’natilishi lozim bol’sa, o’sha ishtirokchiga kalit jo’natilganligiga har bir ishtirokchi ishonch hosil qilishi lozim (tomonlar autenfikasiyasi talab qilinadi).
   

Kalitlarni tarqatishning 2 xil protokoli mavjud:

• 
  generasiya qilingan kalitlarni tarqatish protokollari;
  
• 
  kalitlarni birgalikda shakllantirish protokollari.
  

Ikki va undan ortiq ishtirokchilar o’rtasida kalitlarni tarqatish protokollari va sxemalari ham turlicha bo’ladi. Ko’p ishtirokchilar o’rtasida kalitlarni tarqatishda markazlashtirilgan kalitlarni tarqatish sxemasidan foydalaniladi.
Bundan tashqari foydalanuvchilar bir-biriga ishongan va ishonmagan hollarda turli xil protokollardan foydalinaladi. Foydalanuvchilar bir-biriga ishongan hollarda simmetrik va ochiq kalitli kriptotizimlardan foydalanishlari mumkin. Foydalanuvchilar bir-biriga ishonmagan hollarda faqatgina ochiq kalitli kriptotizimlarga asoslangan protokollardan foydalanishlari mumkin.
Seansli kalitlarni tarqatishning muvaffaqiyatli yyechimlaridan biri gibrid kriptotizimlardan foydalanishdir. Bunda ma’lumotlarni shifrlashda simmetrik, kalitlarni tarqatishda ochiq kalitli kriptotizimlardan foydalanish mumkin. Shu sababli gibrid kriptotizimlar simmetrik kriptotizimlarga xos bo’lgan yuqori tezlikda shifrlash, ochiq kalitli kriptotizimlarga xos bo’lgan kalitlarni qulay tarzda tarqatish bilan xarakterlanadi.