Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта-махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

15-мавзу: Глобаллашув ва экстремизмнинг ғоявий-мафкуравий таҳдиди.
Режа

1. 
   Экстремизмнинг ғоявий-мафкуравий мазмуни ва моҳияти.
   
2. 
   Экстремизм дин ниқобида сиёсий мақсадлар ва манфаатларга бўлган уриниш. Экстремизмнинг турли хил кўринишлари ва мақсадлари.
   
3. 
   Экстремизмнинг олдини олишда миллий ғоянинг ўрни.
   

Экстремизмнинг ғоявий-мафкуравий мазмуни ва моҳияти.
Диний экстремизм – экстремизмнинг диний соҳада номаён бўлиш шакли. Экстремизм лотинча “ехтремуқ” муаммоларни ҳал этишда ўта кескин чора- тадбирларни, фикр-қарашларни ёқловчи назария ва амалиётни англатади. Диний соҳадаги экстремизм ҳам ана шу тамойилларга асосланади.
Диний экстримизм намоён бўлишига кўра ҳудудий, минтақавий, халқаро шаклларга бўлинади. Бундай қарашлар жуда қадимий илдизларга эга бўлиб, ҳеч қачон чегара билмаган, дин, миллат, ҳудудни тан олмаган, диний экстримизм барча динлар доирасида ривожланган. Диний экстримистик руҳдаги ҳарашларни буддизм, хрестианлик, ислом, католиклар, протестантлар, провославлар орасида бирдай учратиш мумкин.
Диний эктремистлар қаерда фаолият кўрсатмасин, асосий мақсади диний давлатни барпо қилиш бўлиб, бу мақсадга ўзаро низолар, ихтилофлар, қуролли тўқнашувлар орқали яъни, қон тўкиш ва зўрлик билан эришишни кўзлайдилар.
Бу эса, мустақилликка ҳам, жамият тараққиётига ҳам катта ғов бўлади. Экстремистик гуруҳларнинг ягона мақсади ҳокимиятни қўлга олиш бўлиб, бу йўлда улар энг жирканч усулларни қўллашдан ҳам тап тортмайдилар. Бугунги кунга келиб нафақат ислом дунёси, балки бутун жаҳонда диний экстримизнинг асл қиёфаси тўла-тўкис намоён бўлиб қолмоқда.
Дунёда инсон хуқуқлари ва демократик тамойиллар устувор бўлиб бораётган, қонун ҳамда халқаро ҳуқуқ қоидалари мамлакатлар, халқлар, давлатлар орасидаги муносбатларнинг асосий тамойилига айланаётган ҳозирги даврда диний экстримизмга ўрин қолмаяпти. Аммо бу унга қарши курашмаслик, хушёрликни оширмасликни билдирмайди. Мазкур соҳада ҳам биринчи Президентимиз уқтирганлари каби огоҳлик, эзгу ғоялар йўлида кураш олиб бориш ҳаёт ва фаолиятнинг асосий мезони бўлиб қолмоқда.
ХХ аср ажойиб илмий кашфиётлар асри, инсон Коинот сирлари қўйнига кириб бораётган аср, ахборот ва ғоят улкан техникавий имкониятлар асри бўлди. Шу билан бирга бу асрнинг охири диний қадриятларнинг уйғониш даври, вазмин, беҳуда уринишлардан холи диний маънавиятга ўзига хос тарзда қайтиш даври бўлиб қолди.
Жаҳондаги энг йирик динлардан бўлган ислом ҳам шу каби ялпи интилишлардан четда қолгани йўқ. Аксинча, мусулмон дунёсида ва ҳатто ундан ташқарида ҳам сўнгги ўн йилликлар мобайнида рўй берган воқеалар жаҳон ҳамжамиятида “ислом овозаси” деб аталган ҳодиса ҳақида гапириш имконини берди.
Кўплаб сиёсатчилар, олимлар, журналистлар ХХ аср охирида юз берган, “ислом уйғониши”, “қайта исломлашиш”, “ислом феномени” ва бошқа турли-туман номлар билан аталган ҳодисанинг сабабларини тушунтириб беришга ҳапакат қилдилар. Бу тушунчалар ҳақида мунозарага киришмаган ҳолда, эътиборни жаҳон ҳамжамияти ҳаётида ислом қадриятларини тиклаш байроғи остида рўй бераётган ҳодисалар ғоят хилма-хил, кўп қиррали, баъзан зиддиятли ва ҳатто қарама- қарши қутбли эканлигига қаратмоқчиман.