Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта-махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

Глобаллашув жараёнлари ва унинг мафкураларда акс этиши

ХХ асрнинг охири ва ХХИ асрнинг бошларида дунё мамлакатлари бўйлаб глобаллашув жараёни юз берди. Айни шу жараён барча соҳаларда ўз аксини топмоқда. Айниқса, глобаллашув жараёни ахборот оқимини кучайишига, турли фикр ва маълумотларнинг тез орада дунё мамлакатлари бўйлаб тарқаб кетишига сабаб бўлмоқда. Маълумки, ахброт оқимининг зудлик билан дунёнинг исталган бурчагига етиб бориши маълумот қабул қилган шахснинг турмуш тарзига, унинг ҳаётига ўзига хос маънода таъсир этмоқда. Ахборотни таҳлил этиш, талқин қилиш муайян қийинчиларни келтириб чиқариши мумкин бўлган омиллар ҳисобланади. Киши онги шаклланган, муайян фикр ва тафаккурга эга бўлган шахс уни таҳлил этади ва маълум маънода хулоса чиқоради. Ёш, онги ҳали унча шаклланмаган ёшлар эса уни тўғридан – тўғри қабул қилиши ва унинг орқасидан эргашиши ҳам мумкин. Ҳатто, бундай ёшлар ушбу фикр, ғоя ёки мафкуранинг фаол тарғиботчисига ҳам айланиши мумкин. “Мафкуравий полигонлар – ядро полигонларидан ҳам кучлироқдир”, деган ибораси, айнан мафкуравий жараёнларнинг глобаллашуви, уларнинг таъсири, унинг ўзига хос хусусиятлари ҳақида айтилган, десак янглишмаган бўламиз. Бугунги кунда давлатлар ўртасидаги кураш янгича усул - ғоявий кураш кўринишида намоён бўла бошлади. Дунёда турли моҳиятга эга бўлган ғоялар ва мафкуралар бор экан уни икки асосий гуруҳга ажратиш мумкин. Бу аввало ўзининг моҳияти билан инсон ва унинг манфаатларига хизмат қиладиган, умум инсоний қадриятлар ва тамойилларга таянган мафкуралар бўлса, иккинчи томондан, муайян тор доиралар манфаатига хизмат қиладиган, моҳиятан умуминсоний қадриятлар ва тамойилларга зид бўлган мафкуралрадн иборат.

Космополитизм – қадимги грецияда пайдо бўлган. Бугунги кунда у янгича кўриниш ва талқинга эга. Космполитизм ғояси бир пайтлар Грецияда умум греклар давлатини ва фуқароларини бириктиришга қаратилган ва дунё Грециядан иборат, деб қаралган бўлса, бугунги кунда у дунё фуқароси, деган маънони ўзида акс эттирмоқда. Албатта, миллий маданият, тил, менталитет, давлат ёки сиёсий ташкилотларни умум кўринишда бириктиришга қаратилган бундай ғоя яна айрим мафкурачилар томонидан илгари сурилмоқда.