Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги м. Улуғбек номидаги Самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

Грунтнинг гранулометрик (катта – кичиклиги) таркиби. Грунтни ташкил этувчи заррачаларни ўртага ўлчамига боғлиқ мм, улар қуйидагиларга ажралади:
Лойли- <0,005; чангсимон – 0,005...0,05; Қум – 0,03...3;
Шағал – 3.... 40; чақиқ тош, шчебен – 40..200; тош, харсангтош – >200
Қумлар ўз навбатида қуйидагиларга ажралади: майда- ҳажмининг 50% кўпини 0,1- 0,25 мм ўлчамдаги заррачалар ташкил этади; ўрта- худди шундай 0,25...0,5; йирик – 0,5...3мм.
Кўп грунтларда лойли заррачаларни бўлиши муҳим аҳамиятга эга. Грунтни ҳажмида лойли заррачаларни миқдорига қараб қуйидагиларга ажралади:
Қум– <3%; қумлоқ– 3...10%; соғ тупроқ –10...30%; қумли лой –30...60%; оғир лой – 60%
Грунт намлиги грунтни сувга тўйинганлик даражасини ва грунтдаги сув массасини грунтдаги қаттиқ заррачаларга нисбати билан аниқланади. Намлигига қараб грунтлар кам намлик (5% гача) нам (30%гача), сувга тўйинган (>30%). Нам ва сувга тўйинган грунт тешикларида жойлашган сувлар грунт суви дейилади (грунтдаги сувлар дейилади).
Грунтнинг филтрасия (сувни сизиб чиқиш) коеффисиенти. Грунт сувларини ҳаракат тезлиги грунт ғоваклигига боғлиқ; у турли грунтлар учун ҳар хил, шунинг учун у грунтларни сув ўтқазувчанлигини тавсифлайди. Грунт сувларининг ҳаракат тезлиги, (м/сут) филтрасия (сув сизиб чиқиши) коеффисиенти дейилади. Грунтни заррачаларни қанчалик кичик бўлса шу заррачалар орасидаги бушлиқлар ҳам кичик, демак улар орасидан сувни сизиб чиқиши-филтрасия тезлиги кичик ва тескариси.
Филтрасия коеффисиенти турли грунтлар учун ҳар хил, м/сут: лой – 0; тупроқ – < 0,05 майда заррачали қўм – 1...5, шағал- 50...150.
Грунтнинг зичлиги – бу 1м³ грунтни табиий ҳолатдаги яъни зич ҳолатдаги массаси. Қурилиш машиналарни меҳнат унумдорлиги, грунт зичлиги ва заррачаларни ўзаро боғланиш кучига боғлиқ. Турли кўринишдаги грунтларни зичлиги ўзгарувчан. Сербалчиқ грунтларнинг ўртача зичлиги 0,6 т/м³ , қумли грунтларники 1,6...1,7 т/м³ , тошлоқ грунт -2,6-3,3 т/м³ ташкил этади.