Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги касб-ҳунар таълими маркази

Марказлаштирилган усулда асал олиш. 
Йирик асалари хўжаликларида асал марказлаштирилган усулда 
олинади. 
Асаларичилик хўжаликлари махсус асал олиш электр мосламаси 
(электромёдогонка), асалли инчаларнинг устини қирадиган электр 
пичоқ ва асал тўпланадиган катта хажмдаги идишлар ўрнатилади. 
Асал олишга жўнатилаётган асалли ромларнинг тепа қисмига қалам 
ёрдамида арихонанинг ва ари оиласининг рақами ёзиб қўйилади. 
Агарда хўжаликда асални идишларга қуювчи мослама қўйилган бўлса, 
у ҳолда асални бир йўла майда идишларга қуйиб, қопқоқ билан 
беркитиб кетилади. 
Асалли ромлар уя қаватлари ва ётоқ уяларда автомашиналарга 
ортиб хўжалик марказига асални олиш учун жўнатилади. Ҳар иккала 
ҳолда ҳам личинкали ромлардан асал олиш тавсия этилмайди.
Марказлаштирилган усулда асал олинганда меҳнат унумдорлиги, 
юқори бўлади. 
Асосий асал тўплаш даври тугагандан кейин уя устки қаватлари 
ва ётоқ уядаги ортиқча мумкатак ромлар олиниб, охирги маротаба 
асали олинади. Асали олинган ромлар ари оилаларига тозалаш; 
қуритиш учун берилади ва эртаси куни мумкатак ромлар 
сақланадиган бўш уялар ёки хоналарга жойлаштирилади: 
23-Мавзу. Мум ва мум хом ашёлари. 
Меҳнатни муҳофаза қилиш ва иш жойини ташкил этиш йўл-йўриқлари. 
Мум махсулотларини қайта ишлашга тайёрлаш ва қайта ишлаш. Мумпардани
сақлаш шароитлари билан танишиш. Мумпардани рамкаларга 
ёпиштиришга тайёргарлик кўриш. Асалари мумини қабул қилувчи корхона 
ва мумпарда ясашга давлат стандарт талаблари. Мумни сифатини 
билишда техникавий талаблар. Мумни тўплам тўплам қилиб топшириш 
талаблари. Мум жўнатишга тайёрлаш жўнатиш ва сақлаш қоидалари
талаблари. Мумларни тайёрлашда техникавий талаблар давлат стандарти. 
Мумларда жўнатишга тайёрлаш ва сақлаш талаблари. Асалари яшайдиган 
ари уяларига қўйиладиган стандарт талаблари. Тайёр асалари уяларини қабул 
қилиш талаблари. Асалари уясини жўнатишга тайёрлаш ва жўнатиш ва 

---

100 
сақлашда стандарт талаблар. Асалари уяларига яроқлилик муддат гарови 
талаблари.
Асалари муми: парфюмерия ва косметикада, лак-бўёқ олишда, амалий ва 
тасвирий саънатда кенг қўлланилади.
Асалариларнинг экинларни чанглатиш хусусияти ҳаммага маълум. Ғўза 
гулини асаларилар чанглатганда пахта ҳосилдорлиги 27,9 % га, резавор-мева 
ҳосили 50-60 % га ортади. Беда уруғи уч баравар кўпаяди, мева уруғ ва пахта 
толасининг пишиб етилиши тезлашади, сифати яхшиланади. 
Бир мавсумда 1 та ари оиласидан 20-30 кг асал, 3-5 кг гул чангчиси, 2-3 кг 
перга, 200-300 гр прополис, 300-500 гр ари сути, 4-6 гр ари заҳари, 3-4 кг мум 
олиш мумкин. 
Ўзбекистонда жами 143 минг асалари оиласи борлигини ҳисобга олсак, 
бунда бир мавсумда 1860 тонна асал, 312 кг гулчанг, 195 кг перга, 20 кг 
прополис, 39-40 кг ари сути, 100 - 120 кг ари заҳари 200-250 кг мум олиш 
имконияти мавжуд. Бу эса асаларичиликни сердаромад соҳага айлантиришда 
муҳим хисобланади.