Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги касб-ҳунар таълими маркази

Акарапидоз 
Акарапидоз – инвазион касаллик бўлиб, у нафас олиш аъзоларини 
зарарлайди ва касалликни акарапис вуди канаси тарқатади. Акарапидоз 
билан асосан ҳали нектар йиғишга чиқмайдиган ёш асаларилар, шунингдек, 
эркак ва она арилар ҳам касалланиши мумкин.
Касалликнинг тарқалиш йўллари – оила ичида акарапидоз касал 
асаларилар орқали тарқалади. Айниқса қиш ва баҳорда асаларилар арихона 
ичида ғуж бўлиб яшаётган вақтда бу касаллик тез тарқалади, каналар бир 
асаларидан иккинчисига бемалол ўрмалаб ўтиб касални тарқатаверади. Бир 
оиладан иккинчисига касаллик табиий ва сунъий ройланиш вақтида, оилани 
кучлантирган вақтда ва она арилар алмаштирилган вақтда тарқалади. 
Касалликнинг кечиши – оилада айрим асаларилар касалланганда касаллик 
сезилмайди. Оиланинг ярми зарарланганда бу касалликни аниқлаш мумкин. 

---

84 
Гемолимфаси билан каналар озиқланганида асаларилар кучсизланиб аста-
секин ҳалок бўлади. 
Касаллик белгилари – акарапидоз касалининг энг асосий характерли 
белгиларидан бири бу касал арида учиш қобилиятининг йўқолишидир. Касал 
асаларилар уядан қўнадиган тахтага ўрмалаб чиқиб учишга ҳаракат қилади, 
лекин уча олмайди, пастга тушиб кетади ва қанотларини ёйиб арихона 
атрофида ўрмалаб юради. Арихона атрофида кўпгина асалариларнинг 
ўрмалаб юриши акарапидоз касаллигига характерли белгидир. Бу айниқса
қишлов давридан кейин жуда ҳам яққол кўринади. 
Касаллик диагностикаси – кўзга кўринадиган белгилар ҳамда 
лаборатория текшируви асосида амалга оширилади. 
Даволаш – акарапидоз касаллиги билан касалланган оилаларни кечқурун 
ҳамма асаларилар уяга қайтган вақтда даволаш амалга оширилади. Бундан 
олдин арихона ва уяларни тайёрлаш керак. Бунинг учун иккита четки ромлар 
олинади, бошқалари бир оз сурилиб оралиғида бир оз бўш жой очилади. 
Арихонанинг устига қоп, клёнка ёки бир парча қоғоз қўйиш мумкин. 
Акарапидоз билан касалланган асалариларни даволашда ҳозирги вақтда 
фольбекс ва тедион препаратлари энг самарали ҳисобланади. 
Кураш чоралари – акарапидоз битта асалари оиласида аниқланиши 
биланоқ радиуси 5 км атрофидаги майдога карантин эълон қилинади. Аризор 
оилалари баҳорнинг бошидаёқ даволанади. Асалари канадан бутунлай озод 
бўлмагунча даволаш давом этади. Акарапидоз билан касалланган асаларилар 
турган арихоналар ва мум инлар 5 сутка мобайнида изоляцияда сақланади 
кейин улар тозаланиб ювилади.