Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги касб-ҳунар таълими маркази

Кучли асалари оилаларини сақлаш. 
Асалари оиласи. Асалариларнинг оиласи 50-80 минг ишчи асалари, 
юзларча эркак асалари ва битта она асаларидан ташкил топади. Шу билан 
бир вақтда, оилада тухум, личинка ва ғумбаклар ҳам бўлади. Ишчи асалари – 
яхши ривожланмаган урғочи асалари ҳисобланади. Жинсий аъзолари 
ривожланмаганлиги сабабли, у тухум қўя олмайди, айни пайтда оналик 
инстинктини сақлаб қолган, у уядаги ёш личинкаларни боқиб, уларга 
ғамхўрлик қилади. Ишчи асаларилар уяга гул шираси, гулчанг ва сув олиб 
келади. Эркак асалари трутень деб аталади. Эркак асалари айрим иссиқ 
кунларда даладан сув ташиши, уяни шамоллатиб туриши уядаги ҳароратни 
мўтадиллаштириб туриш аниқланган. Эркак асалари оилада зот софлигини 
таъминлайди. Она асаларининг ягона вазифаси асалари авлодларини давом 
эттиришдан иборат. Яхши ривожланган она асалари кунига 2000 тагача 
тухум қўяди.
Асалари озуқаси ва озиқлантириш. Асалари оиласини меъёр 
даражасида ривожланиши учун озуқаларнинг ахамияти жуда катта. Асалари 
оиласига қишлов даври озиқланиши учун 10-14 кг озуқа қолдирилади. Шунда 
асалари оиласи қишдан яхши чиқади ва баҳор ойларида яхши ривожланади. 
Асалари оиласида озуқа етишмаганда уларга қўшимча равишда шакар упаси 
сифатли асал билан 3/1 нисбатда хамирсимон холатда канди озуқаси 
тайёрланиб оилаларга берилади. Асалари оиласини яхши ривожланиши учун 
гулчанг захираси бўлиши ҳам зарур. Гулчанг захираси асосан баҳор ойларида 
тўпланади. Асалари касалликлари Асалари оиласини ривожланишига асосан 
чириш, нозематоз, аскосфероз, пестицидлар билан заҳарланиш ва бошқа бир 
неча инфекцион ва инвозион касалликлар тўсқинлик қилади. Варроатоз 
касаллиги бугунги кунда асалариларнинг энг хавфли касаллиги бўлиб, 

---

67 
каналар ишчи, эркак ва ёш асалари танасида паразитлик қилиб яшайди. Агар 
йил давомида варроатозга қарши курашилмаса асалари оиласи нобуд бўлиши 
мумкин. Асалари касалликларининг олдини олишда зоогигиtна қоидаларига 
амал қилган ҳолда боқиш ва ветеринария врачи кўригидан ўтказиш ҳамда 
асалариларга баҳорда антибиотик дорилар қўшилган қўшимча озиқалар 
берилади. Асаларилардаги кўпгина касалликлар деярли бир хил белгига эга 
бўлади. Шунинг учун ҳам фақат мутахассисларгина касалликни аниқлай 
олишлари ва унга қарши муваффақиятли даволаш тадбирларини қўллашлари 
мумкин.