Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги иқтисодий ва

Иш ҳақи (wage , nominal)
- пул, қиймат шаклидаги иш 
ҳақи. 
Реал иш ҳақи (real wage)
- нархлар ўзгариши даражаси 
ҳисобига тузатиш киритилган номинал иш хақи (ёки номинал 
иш ҳақидан нархлар ўзгариши даражасини ҳисобга олингани). 
Импорт (import)
- мамлакат ички бозорларида сотиш 
учун чет эл молларини, капиталини ва технологиясини олиб 
келиш. Импорт халқаро меҳнат тақсимоти натижасидир. У халқ 

---

210 
хўжалиги, вақтни тежаш, халқ эҳтиёжини қондириш 
вазифаларини муваффақият билан ҳал қилишга кўмаклашади. 
Инвестиция 
(investment)
- 
ишлаб 
чиқаришни 
ривожлантириш мақсадида мамлакат ёки чет элларда 
иқтисодиётнинг турли тармоқларига узоқ муддатли капитал 
киритиш. Унинг молиявий ва реал турлари мавжуд. 
Нархлар индекси (price index)
- икки ҳар хил вақт 
оралиғида товар ва хизматларга нархнинг мувозанатини 
ўзгаришини акс эттирувчи кўрсаткич.
Истеъмол нархлар индекси (cosumer price index)
- ўртача 
оила томонидан одатда истеъмол қилинадиган товар ва 
хизматлар нархининг базис даврига нисбатан ўзгаришини 
ўртача даражасини акс эттирадиган кўрсаткич, инфляция 
кўрсаткичи сифатида ишлатилади. 
Ишлаб чиқарувчилар нархларининг индекси (producer 
price index)
- базис даври оралиғида хом ашё материаллар ва 
оралиқ товарлари нархини ўзгаришини ўртача даражасини акс 
эттирувчи 
кўрсаткич. 
ЯИМни 
максимал 
даражада 
деталлаштирилган 
компонентлари 
нархини 
солиштирма 
нархларга ўтказишда ишлатилади. 
Индекслар- ЯИМ дефляторлари (GNP deflators)
- ЯИМ 
кўрсаткиларини солиштирма нархларда акс эттириш учун 
ишлатиладиган индекслар гуруҳи, буларга нархларни агрегат 
индекси, ЯИМ дефлятори нархлари индекси, истеъмолчи 
нархлар индекси, шунигдек, махсус ташкил қилинган индекслар 
киради. 
ЯИМни дефлятори нархлар индекси (GNP implicit price 
deflator)
- жорий нархлардаги ЯИМни солиштирма нархлардаги 
ЯИМга нисбатан тафсифловчи кўрсаткич ёки бошқача қилиб 
айтганда номинал ЯИМни реал ЯИМга нисбати. 
Индексация (indexation)
- иқтисодиётдаги нархларни 
ўртача даражасини ўзгаришига боғлиқ равишда иш хақи ва 
бошқа даромадларни тузатиш, келиштириш тизими. 
Инфляция 
(inflation)
- 
пулнинг 
кадрсизланиши, 
муомиладаги пулнинг қадрсизланиши, пул массасининг 
товарлар массасидан устунлиги натижасида товар билан 
таъминланмаган пулларнинг пайдо бўлиши. Инфляция товар 

---

211 
баҳосининг очиқчасига ва яширин равишда ошиб кетишига олиб 
келади. 
Инфляция даражаси (rate of inflation)
- маълум вақт 
ичида (ой йил) нарх даражаси фоиз ўзгариши. 
Кутилаётган инфляция даражаси (expected rate of 
inflation)
- 
мавжуд ижтимоий иқтисодий ахборотлар, 
маълумотлар асосида алоҳида шахс ва корхоналар томонидан 
кутиладиган бўлғуси даврдаги инфляция даражаси. 
Гиперинфляция (hyper-inflation)
- 
ҳаддан ташқари 
инфляция, нархнинг шуддат билан ўсиши, пул қадрининг ғоят 
тез пасайиши, пул топишга интилшнинг минимал даражага 
келиши билан характерланади. 
Бартараф этилган инфляция
- бошқариладиган ёки 
табиий, қўйилган нархларни бошқаришга бўлган иқтисодиёт 
доирасида инфляцион жараёнларнинг ўзига хос кўриниши. 
Директив тарзда белгиланган нархлар даражаси сақланган ҳолда 
инфляция муомиладаги пул миқдорини кўпайиши ва уни сотиб 
олиш қобилиятини қадрсизланиши орқали намоён бўлади. 
Бундан ташқари шуларнинг натижасида, таъсири остида кескин 
талабни ошиб бориши ҳамда товар ва хизматларнинг 
дефицитини ўсиб бориши, аҳолини вақтинчалик қондирилган 
талабини кўпайтириш орқали намоён бўлади.