Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги иқтисодий ва

-
 
Таъминловчи тармоқларнинг ривожланиши; 
-
 
Мамлакатнинг маҳсулот мустақиллигини таъминлаш; 
-
 
Иқтисодиётда технологик ядрони тиклаш; 
-
 
Саноат истеъмоли секторини шакллантириш; 
-
 
Технологик ресурслар манбаи сифатида конверсияни амалга 
ошириш ва шу кабилар. 
Қисқача хулосалар. 
 
Мамлакат иқтисодиёти бир-бири билан ўзаро зич боғланган 
кўпгина макроиқтисодий элементлардан таркиб топган мураккаб 
тизимни ифодалайдию Бу элементлар орасида ўзаро нисбат 
иқтисодий тузилмани ташкил этади. 
Иқтисодий тузилма тушинчаси ёки иқтисодиётни барча 
тармоқлари нисбатан ифодаси сифатида қўлланилади. 
Ижтимоий ишлаб чиқариш тузилмасини таркиби қуйидаги 
нисбатлар орқали ифодаланиши мумкин: 
Ишлаб чиқаришдаги нисбатлар; тармоқлараро нисбат; тармоқ 
ичидаги нисбат; худудий нисбатлар; ташқи иқтисодий 
нисбатлар; қийматли нисбатлар ва х.к. 
Ишлаб чиқариш нисбатлари иқтисодиётнинг ўсиши ва унинг 
самарадорлигини ўсиш имкониятларини ифодалайди. 
Ижтимоий ишлаб чиқариш тузилмасини шакилланиши ва 
ривожланишига турли хил омиллар сезиларли таъсир кўрсатади. 

---

135 
Деярли барча нисбатларга жамият эҳтиёжларининг ўсиши ва 
ИТТ ривожланиши таъсир этади. 
Тармоқ тузилмасини яхшилаш омиллари қуйидагилардир: 
саноат қазиб чиқарувчи ва ишлов берувчи тармоқлари 
ривожланиш нисбатларининг яхшиланиши, тармоқларнинг 
тезкор ривожланиши ва бошқалардир. 
Ижтимоий ишлаб чиқариш тузилмасидаги нисбат ва 
силжишларни прогнозлаш прогнозларнинг алоҳида турларини 
ишлаб чиқишга асосланади.
Ижтимоий ишлаб чиқариш нисбатлари ривожланишининг 
прогноз қилганда ривожланган саноатлашган мамлакатларга хос 
бўлган умумий қонуниятлар ва уларнинг ўзгаришини инобатга 
олиш зарур. 
Ижтимоий ишлаб чиқариш ривожланишидаги умумий 
тенденцияларни Аниқлаш билан бирга прогнозларни ишлаб 
чиқариш жараёнида иқтисодий ривожланишда мавжуд бўлган 
диспропарциялар ва улар олдини олиш йўллари аниқланади. 
Ижтимоий ишлаб чиқариш тузилмаси ривожланишини 
прогнозлаш жараёнида прогнозларнинг кўп вариантли ишлаб 
чиқилиши амалга оширалади. 
Прогнозлаш ижтимоий ишлаб чиқаришнинг самарали 
тузилмаси, 
пропорциялари 
ва 
динамикаларини 
шакиллантиришга йўналтирилган бўлиши зарур. 
Иқтисодиётни структуравий қайта кўришнинг асосий 
стратегик йўналиши – унинг ижтимоий йўналтирилганлигини 
ошириш хисобланади.
Бундан келиб чиққан ҳолда структуравий ўзгартиришлар 
узоқ муддатли истиқболда моддий ишлаб чиққариш бирламчи 
секторлари улушининг қисқаришини таъминлаш, якуний 
маҳсулот, ноишлабчиқариш сохаси тармоқлари, ижтимоий соха 
тармоқларига хизмат қилувчи тармоқлар ролини оширишни 
таъминлаш зарур.