Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти «энергетика»

Двигателни тўхтатиш режими якорни тезлиги n = 0 бўлганда якунига етади. Шунда электр двигател манбадан узилмаса, реверс режимига утиб кетади, яoни у (двигател) қарама-қарши томонга айлана бошлайди. Бу холатда электрдвигателни электромагнит моменти яна айлантирувчи бўлади.

Тескари уланишли тўхтатиш режимида двигателнинг характеристикалари координаталар ўқларининг тўртинчи квад-рантида жойланиб двигател режимининг характеристикала-рини давоми бўлади.
Д в и г а т е л н и д и н а м и к т ў х т а т и ш р е ж и м и. Якор чўлғами манбадан узилиб маълум бир қаршиликка r_тух уланганда динамик тўхтатиш режими ҳосил бўлади. Қўзьатиш чўлғами ҳамон манбага уланган қолади. Электр двигателни якори инерция кучи, яoни электр юритма тизимининг айланувчан қисмларини кинетик энергияси хисобига айланишини давом эттиради. Динамик режимида электр двигател генератор режимига ўтади, лекин бунда ишлаб чиқиладиган электр энергия тармоққа узатилмайди, балки иссиқлик энергиясига айланиб R=r+r_тўх қаршилигида тарқалади.
Динамик тўхтатиш режимида якорнинг эюк ўз йўналишини двигател режимига нисбатан ўзгартирмайди, аммо тармоқ кучланиши U_т = 0 бўлгани учун якор токи йўналиши ўзгаради ва якорнинг эюк билан бир йўналишда бўлади (двигател режимида эса якор токи ва эюк йўналишлари қарама қарши). Шундай қилиб динамик тўхтатиш режимида якор токи манфий йўналишлидир. (2.1-расм, иккинчи квадрант). Ушбу режим учун якор токи:
I_а = (0 - Е_а)/R (2.12)
бунда R = r +r_тўх
Тўхтатувчи момент
- М = с_м  с_е Ф²n/R , (2.13)
яoни якор токи сингари манфий қийматга эга. (2.13) тенгламага кўра якор тўхташи тезлиги n = 0 тенг бўлгунга қадар кечади.
Динамик тўхтатиш режимида электр двигателнинг характеристикалари иккин-чи квадрантда жойлашган бўлиб, координата ўқлари кесишган нуқтадан чиқади. r_тух қаршилиги қиймати ортган сари характеристикаларни қаттиқлик даражаси кама-яди. (2.5) тенгламадан динамик тўхтатиш режимининг характеристикалари тенгламаси келтирилади. Ушбу режимда электр двигател манбадан узилган (U_т = 0) ва n_о = 0, шу сабабли тенглама қуйидагича ифодаланади.
n = - n . (2.14)
(2.6) ва (2.7) тенгламалар бўйича n хисобланганда якор токи қиймати манфий қабул қилинади ва n қиймати манфийга айланади. (2.4) тенгламасида минус ишораси ҳисобга олинса тенглама қуйидаги кўринишда бўлади: n = n. Динамик тўхтатиш режими характеристикаларини қуришда айланма тезлиги қийматлари ордината ўқининг ижобий йўналишига белгиланади (2.1 - расм).
Параллел (мустақил) қўзғатишли ўзгармас ток электр двигатели режимлари тўғрисидаги юқорида келтирилган маo-лумот 2.1-жадвалда берилади, бунда электр двигателнинг хар хил режимлари учун ўқлар билан тармоқ кучланиши U_т, якорнинг эюк Е_а ва якор занжиридаги кучланишни тушиши I_аR ўзаро йўналишлари берилган. Бундан ташқари якор токини аниқловчи ифодалар келтирилган.
2.1 жадвал

Электрдвигателнинг ишчи режимлари