Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро юқори технологиялар муҳандислик-техника институти олий таълимнинг 5542000 – «Нефт ва газ конларини ишга тушуриш ва улардан фойдаланиш»

10.5. Сайклинг-жараён

Газконденсат конини ишлашнинг бундай номланиши унда қатлам босимини сақлашни амалга оширилишининг мантиқидан келиб чиққан - қатламга мазкур қатламдан олинган, лекин газни тайёрлаш қурилмасидан ўтказилган ва суюқ углеводородлари ажратиб олинган газ ҳайдалади, бошқача қилиб айтганда газни айлана ҳайдаш (сайклинг-жараён). 30 чи йилларнинг ўрталарида АҚШда кўплаб газконденсат конлари очилди. Бу вақтда бундай конларни ишлатишда бўладиган термодинамик ҳолатлар мантиқи ўрнатилди. Шуни айтиш лозимки, бу даврда газни истеъмол қилиш жуда ҳам кам бўлиб, лекин суюқ углеводородларга талаб катта эди. Шунинг учун бу вақтда (30 чи йилларнинг охири 40 чи йилларнинг боши) газконденсат конини қатлам босимини газни қайта ҳайдаш орқали сақлаш билан ишлаш кенг тарқалди. У қиммат нархда сотилаётган конденсатни қатламдан максимал олишга ва арзон газни сақлашга имкон берган.

Газконденсат қатламларига қуруқ газни ҳайдашдан мақсад қатламда суюқ углеводородларни тескари конденсатцияланишини минимумгача етказиш учун қатлам босимини етарли даражада юқори (одатда конденсатцияланишни бошланиш босимидан бир мунча юқори) сақлаш ҳисобланади. Қуруқ газнинг асосий компоненти метан бўлганлиги учун қуруқ газлар деярли барча қатлам газконденсат тизимлари билан тўла аралашади. Экспериментлар кўрсатади-ки, бир-бири билан аралашадиган бир тизим билан иккинчисини сиқиш юкори самара беради ва одатда бу самара 100% тенг ёки яқин.

Назорат саволлари
1. Газконденсат конларини ишлаш тизимларини лойиҳалаштириш асослари хақида сўзлаб беринг.
2. Газконденсат конларини қандай гурухланади?
3. Қандай ҳолатларда газконденсат уюмлари сўниш тарзида ишланади?
4. Қатлам босимини сақлаш билан газконденсат конини ишлашни ўзига хос томонлари ҳақида гапириб беринг.
5. Қандай жараёнга сайклинг-жараён дейилади?


Адабиётлар
1. Амиян В.А., Васильева И.П. Добыча газа. -М.: Недра, 1974. -312с.
2. Закиров С.Н. Теория и проектирование разработки газовых и газоконденсатных месторождений. - М.: Недра, 1989.-334с.
3. Нефтепромысловая геология. Терминологический справочник. -М.: Недра, 1983. -262с.