Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро мухандислик технология институти архитектура

Маъруза -12. Қаватлараро ёпмалар
РЕЖА:
12.1. Ораёпмаларнинг вазифаси ва классификацияси
12.2 Ораёпмаларга таъсир этувчи кучлар
12.3. Ораёпмаларнинг конструкцияси


12.1. Ораёпмаларнинг вазифаси ва классификацияси
Ораёпмалар бинонинг ички горизонталь тўсиқ конструкцияси бўлиб, улар баландлик бўйича қаватларга бўлади. Ораёпмаларнинг вазифаси эса, доимий ва вақтинчалик юкларни (одамлардан, мебеллардан ва ускуналардан тушадиган) қабул қилиб деворларга ёки устунларга узатишдан ва шу билан бирга хоналарни бир-биридан ва ташқи муҳитдан ҳимоялашдан иборатдир.
Бу функциялар ораёпмаларнинг мустаҳкамлик, шу билан бирга иссиқлик, намлик, газ ва товуш изоляцияси сифатларини аниқлаб беради. Кўп қаватли биноларда ораёпмалар боғловчи - бикрлик диафрагмалари вазифаларини ўтайди. Бу ўз навбатида биноларда юқори даражали бикрликни таъминлайди. Ораёпмаларнинг шифтлари ва полларининг материали ва безаклари интерьерининг бадиий талқинини бойитади.
Ораёпмаларни қуйидагича кўринишларга бўлиш мумкин: ертўла усти; пойпеш усти (цоколь усти); чордоқ ости; қаватлар ораси ораёпмалари.
Ҳар бир кўринишдаги ораёпмалар маълум таъсирларга учрайди. Бу таъсирлар уларнинг конструктив хусусиятини аниқлаб беради.
Талаб этилган товуш изоляциясини таъминлаш усулига қараб ораёпма конструкциялари акустик бир жинслиларга ва ҳар хил жинслиларга бўлинади (19.2-расм).
Фуқаролик биноларида, уларнинг конструктив схемасига, қаватлар сонига, оловга чидамлилик даражасига, ташқи деворнинг материалига ва маҳаллий шарт-шароитларга боғлиқ ҳолда ораёпмалар ёғоч, метал ва темирбетонлар ёрдамида ўрнатилади.
Ораёпмаларнинг эгилиш катталиги, уларнинг юк кўтарувчи элементларини материалига, шифтнинг пардозига ва бинонинг капиталлик синфига боғлиқ бўлиб, пролётнинг 1/200-1/400 бўлагига тенг бўлмоғи лозим.


12.2 Ораёпмаларга таъсир этувчи кучлар

12.1-расм. Ораёпмаларга юклардан тушувчи ва ташқи муҳит таъсирлари