Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро озиқ овқат ва енгил саноат технологияси институти

Газламаларни қирқиш.
Туқимачилик саноатида ишлатиладиган материалларнинг хусусияти ва тузилиши (структураси) ва тикиладиган кийимлар ассотименти турли-тумандир. Шунинг учун газламаларни бичиш усуллари ҳам хилма-хилдир.
Газламаларни бичишнинг икки хил усули: газламани универсал асбобда ва махсус асбобда бичиш усуллари бор.
Газламаларни универсал усулда бичишда хилма-хил қайчилар ва арралар ишлатилади. Бундан ташқари универсал усулда қирқишда ЭЗМ-2, ЭЗДМ-1, ЭЗДМ-2, ОМ-2, ОМ-3, Венгрия «Паннония» фирмасининг Сs-529, Сs-530 маркали вертикал ва диск пичоқли кўчма бичиш машиналари ишлатилади. Бу машиналар тўшамани алоҳида қисмларга (секцияларга) бўлиш, шунингдек алоҳида деталларни қирқиш учун ишлатилади.
Вертикал пичоқли ЭЗМ-2, Сs-529, Сs-530 маркали кўчма бичиш машиналарининг қирқиш органи кенглиги 20-22 мм., қалинлиги 1-1,5 мм.ли пўлат пичоқдир. Пичоқнинг чархланган тиғининг бурчаги 15-20 º, ўртача тезлиги 3 м/с. Бу машиналар бандлиги 150-180 мм.гача бўлган тўшамаларни кесишга қодир. Ҳозир вертикал пичоқли кўчма бичиш машиналарини такомиллаштириш устида иш олиб борилмокда. Бунинг учун электр двигател подшипниклари автоматик мойланадиган, машина механизмлари газлама чангидан, толалардан, иплардан механик йул билан тозаланадиган қилинмокда, пичоқ тиғини чархлаш ва қировини тўкишни автоматлаштириштирилмоқда.
Диск пичоқли ЭЗДМ-1, ЭЗДМ-2, ОМ-2, ОМ-3 машиналарнинг қирқиш органи диаметри 120-150 мм., қалинлиги 1,5 мм. ли диск пичоқдир. Диск пичоқ чархланган тиғининг бўрчаги 15-20 º. У соат стрелкасига қарама-қарши томонга ҳаракат қилади. Тезлиги 9-10 м/с. Бу машиналар тўшамани алоҳида қисмларга (секцияларга) бўлишда ва шакллари мурракаб бўлмаган деталларни қирқишда ишлатилади. Бундай машиналардан ич кийимлик ва кўйлаклик ип газламаларни, ипак, юпқа жун ва яримжун газламаларни, шунингдек астарлик газламаларни бичишда фойдаланилади. Бунда тўшаманинг баландлиги 5-7 см.дан ортмаслиги керак. Чет давлатларда кўпбурчак шаклидаги пичоқли машиналар ҳам мавжуд.
Лента пичоқли ЗЛШВ, РЛ-3А, РЛ-3Б, РЛ-4, РЛ-6 маркали стационар машиналар маълум ўлчамдаги тўплама секцияларидан майда деталларни ва мураккаб шаклли деталларни узил кесил қирқиб олиш учун ишлатилади. Улар икки ва тўрт шкивли бўлади. Ҳозирги вақтда кўпинча тўрт шкивли машиналар ишлаб чиқарилмаокда. Бу машиналарнинг қирқиш органи шкивларга тортилган бир томони чархланган эни 20 мм.га яқин, қалинлиги 0,4-0,7 мм. пўлат лентадан иборат. Лента пичоқнинг ҳаракат тезлиги шкивлар диаметрига ва уларнинг айланиш тезлигига боғлиқ бўлади. Лента пичоқнинг тезлиги 20 м/сек. бўлиб, лентанинг чархланган тиғи 15-20 º бурчакли, шкивларнинг диаметри 1000 мм. Бу машиналар баландлиги 250 мм. гача бўлган тўшамаларни бичади.
Лента пичоқли машиналарнинг кўпчилигида пичоқ тиғини автоматик чархлайдиган мослама, машина механизмига ип ёки чарх гарди тушишига йўл қуймайдиган ғилоф, шунингдек, ишчи қўлини жароҳатланишдан сақлайдиган, босимни тез ўзгартирадиган мосламалар бўлади.
Лентали машинанинг пичоғи қизиб кетиши натижасида бичилаётган синтетик материаллар эрий бошлаши мумкин. Бунга йўл қуймаслик учун машиналар тезлигини ўзгартирадиган мослама ўрнатилган. Пичоқ билан газлама орасида ҳосил бўладиган ишқаланиш кучини камайтириш учун пичоқ керосин ва машина мойи аралаш суюқлик ёрдамида мойланиб турилади. Пичоқ юқоридан пастга қараб ҳаракатланади.
Бундан ташқари бичиш цехида АҚШ «Gerber» фирмасининг S-91 автоматик бичиш системасини қўллаш мумкин.