Ӯзбекистон республикаси олий ва ӯрта махсус таълим вазирлиги бухоро озиқ овқат ва енгил саноат

29-расм. Қўзғалмас 
қатламли экстрактор: 
1-экстрагентни 
 
тар-
қатувчи тўсиқ; 2-қобиқ; 
3,4,5-ғалвирсимон тўсиқ-
лар; 6- қопқоқ; 7-қопқоқ 
ӯқи. 
30-расм. Пневматик аралаштириш усули 
балан ишлайдиган экстрактор: 
1- ҳаво берувчи труба; 2-марказий циркуляция 
трубаси; 3- қобиқ. 
Айрим ишлаб чиқаришларда қўзғалмас қатламли даврий 
ишлайдиган экстракторлар (диффузорлар) ишлатилади (29 -расм). 
Бундай диффузорда қаттиқ материал қўзғалмас бўлиб, эритувчи 
қурилманинг юқориги қисмидан махсус тарқатувчи тўсиқ орқали 
берилади ва қатламдан фильтрланиб ўтади. Қаттиқ материал 
таркибидан 
тегишли 
компонент 
суюқлик 
таркибига 
ўтади. 
Диффузорнинг пастки қисмида ғалвирсимон тўсиқлар жойлашган. 
Қаттиқ материал қолдиғини қурилмадан тушириш учун пастки 
қопқоқ ва ғалвирсимон тўсиқлар қопқоғининг ӯқи атрофида 
айланади. Узлуксиз иш технологиясини ташкил қилиш учун даврий 
ишлайдиган бир неча диффузорлар (уларнинг сони 16 тагача боради) 
кетма-кет бир бирига уланади, бунда батарея ҳосил бўлади. 
Эритувчи эса материал йўналишига қарама-қарши йўналишда кетма-
кет ҳамма қурилмалардан ўтади. Батарея тегишли иссиқлик 
режимини ташкил қилиш қўшни диффузорлар иссиқлик 
алмашиниш қурилмалари жойлаштирилади.
Пневматик 
аралаштириш 
усули 
билан 
ишлайдиган 
экстракторлар ҳам кенг тарқалган (30-расм). Қаттиқ материал ва 
суюқлик аралашмаси (суспензия) қурилманинг пастки қисмидан 

---

берилади. Циркуляция трубасига сиқилган ҳаво бериб аралашманинг 
қурилмада яхши аралашувини таъминлаш мумкин. Пневматик 
аралаштиргичли қурилмаларни даврий ва узлуксиз ишлайдиган 
технологик жараёнларда ишлатиш мумкин.
Қаттиқ фаза ва суюқликни шнекли қурилма ёрдамида бир-
бирига қарама-қарши йўналишда ҳаракат қилдириш мумкин. 31-
расмда узлуксиз ишлайдиган учта шнекли экстракторнинг схемаси 
кўрсатилган.