Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
(айланиш сони минутига 600 гача) учун мўлжалланган қовушоқлиги юқори, 
оғир фракцияли ѐнилғи. Дизель ѐнилғисининг энг муҳим хоссаларидан бири 
ўз-ўзидан алангаланиш ҳароратидир; унинг қандай ѐниши ҳароратига боғлиқ. 
Ёнилғи сифати ундаги цитан сони (ўз-ўзидан қанчалик тез алангаланиши) га 
боғлиқ. Унинг ўз-ўзидан алангаланишини осонлаштириш ва тўла ѐнишига 
эришиш учун тегишли кимѐвий таркибга эга бўлган хом ашѐ танлаб олинади. 
Дизель ѐнилғиси сифати хом ашѐнинг яхши тозаланишига ҳам боғлиқ 
бўлади. Турли иқлим шароитлари учун қотиш ҳарорати, фракцияси таркиби 
ва бошқа кўрсаткичлари билан фарқ қиладиган (ўта совуқ жойларга 
мўлжалланган, қишки ва ѐзги) ѐнилғи хиллари бор. 
Синтетик суюқлиқ ѐқилғисини саноатда ишлаб чиқаришнинг биринчи
бўлиб Sasol компанияси ўзлаштирган ва ҳозирги вақтда уни олиш бўйича 
бир нечта ҳар хил технологиялар ишланган. 
Табиий энергия ташувчиларнинг кескин ўсганлиги, дунѐда жуда кўп 
компаниялар ССЁсини ишлаб чиқариш бўйича заводларни лойиҳалаштириш
бўйича катта ҳажмдаги ишларни амалга оширган ва бир қатор корхоналар 
томонидан синтетик суюқлик ѐқилғисини ишлаб чиқариш заводлари 
қурилган ва бугунги кунда ўз маҳсулотларини бозорларга чиқаришмоқда.
1-жадвал 
ССЁни ишлаб чиқариш бўйича заводларнинг қурилиш лойиҳалари 
№ Компаниялар 
Жойлашув 
жойи 
Қуввати, 
минг.бар./к
ун 
Таснифлари 
Ҳаракатдаги 
1 
Sasol 
Сасолбург, 
ЖАР 
5,6 
Хом-ашѐси кўмир, 1955 йилдан 
бўѐн ишлайди, 2004 йилда газни 
қайта ишлашга модернизация 

---

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
қилинган 
2 
Sasol 
Секунд, 
ЖАР 
124 
1980 
йилдан 
бошлаб 
ишлатилади, хом –ашѐси- 97% 
кўмир, 3% табиий газ 
3 
Petro SA 
Моссел-Бей, 
ЖАР 
22,5 
1993 йилдан бўѐн ишлатилади, 
хом-ашѐси- кўмир 
4 
Shell MDS 
Бинтулу, 
Малайзия 
14 
1993 
йилдан 
бошлаб 
ишлатилади, 
1997-2000 
йилларда 
табиий 
газга 
модернизация қилинган
5 
Sasol/ 
QP 
(Oryx) 
Рас-Лаффан, 
Қатар 
34 
(100 
гача 
оширишни
нг 
имконияти 
мавжуд) 
2006 
йили 
қурилиши 
тугалланган, биринчи партия 
маҳсулоти 
2007 
йилнинг 
бошида 
ишлаб 
чиқарила 
бошлаган, хом-ашѐси –табиий 
газ 
Қурилаѐтган ва лойиҳалаштирилган 
1 
Sasol/ 
Chevron 
Texako 
Эскравос, 
Негирия 
33,5 
2007 
йилда 
қурилиши 
туганланган, асосий хом-ашѐси- 
табииий газ 
2 
Shell/QP 
(Pear) 
Қатар 
140 (иккита 
қурилма 
ўрнатилган
) 
2009 
йилда 
биринчи 
қурилманинг 
қурилиши 
тугалланган, иккинчиси 2011 
йилда ишга туширилган, хом-
ашѐси – табиий газ 

---