Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
янги порцияси тўхтовсиз равишда реакцияланиш колоннасига узатилади, у 
ердан бирданига ишланган катализаторнинг порцияси чиқарилади ва 
регенерация резервуарига иссиқ ҳаво билан қайта реактивлаштириш учун 
узатилади. 
Реакцияланиш колоннасидаги тоза маҳсулот дастлабки ажратгичга 
енгил фракция оралиғида жойлашган дистилляторларни ва оғир 
фракцияларни олиш учун ҳайдалади. 
СНГ оқимининг таркибидан пропилен ва бутенли фракцияларнинг 
компонентларини ҳайдаш жараѐни ѐки кимѐвий йўл орқали ажратиб 
олинади. Бунда тўйинган ѐки тўйинмаган 
3
С
/
4
С
газлари (нефткимѐ соҳасида 
ишлаб чиқарилиши талабга мувофиқ) маиший хизмат соҳасида ва саноатда 
ѐқилғи сифатида фойдаланилади. 
Бундай тўйинган ѐки тўйинмаган газларо заводларда каталитик 
крекинг хом ашѐ сифатида фойдаланилганда меркаптаклаштирилмайди, 
шунинг учун белгиланган технология бўйича СНГ олишда унинг таркибидан 
олтингугуртли бирикмалар чиқариб юборилади. СНГ каталитик крекингда 
баъзида ―полимерли‖ қурилмалар орқали ўтказилади, бу ерда тўйинмаган 
компонентлар кислотали катализаторлар билан ўзаро таъсирланади 
(фосфорли ва фторит кислотаси) ва ―полимерли бензинга‖ айланади. 
Реакцияланмаган газнинг ѐки кирувчи газнинг қолдиқлари ишқорли ювиш 
ѐрдамида меркаптансизлаштирилади ва нефтни тозалаш заводдан СНГ 
маҳсулоти сифатида чиқарилади. 
Ҳаракатдаги 
каталитик 
крекинг 
жараѐниниг 
бошқа 
турига 
гидрокрекинг дейилади. Бу ерда хом ашѐ сифатида енгил ѐки оғир газойл
биргаликда водороднинг газли қўшимчаси билан тўйинтирилган 
дистиллятлардан фойдаланилади ҳамда чуқур крекинг ва полимерлаш 
реакциясига берилади. 
СНГ ни крекинг жараѐнларида ярим маҳсулотлар ишлаб чиқарилади ва 
асосан каталитиксиз таъсир этиш жараѐнлари ҳисобланади. Бунга буғли 

---