Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти



Download 6,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet174/214
Sana02.06.2023
Hajmi6,71 Mb.
#948114
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   214
Bog'liq
Ўзбекча Син суюқ олиш тех ва жиҳ Дарслик Криллча 16 шрифт вариант

Биринчи босқич
: Қуйидаги 8.5-расмдан кўриниб турибдики
―GTL‖ ни олишни ва метанни синтез-газга айлантиришнинг (буғли ѐки 
углерод кислотали конверсиясини ва ҳаво билан ѐки тоза кислород 
билан оксидлантиришнинг) ҳар хил технологиялари мавжуд. Метанни 
углерод кислотали конверсияси (
4
СН
+
2
СО
=2CО+2
2
H
) саноатда 
умуман фойдаланилмайди. Ундан кейинги жараѐнда паст нисбатдаги 
2
H
: CО (1:1) синтез-газ олинади, кейин эса метанол ѐки водород олиш 
фойдалидир. Бунинг учун реакцияни амалга ошириш учун кучли 
барқарорлашган 
катализаторлар(коксланмаслиги 
учун) 
талаб 
килинади. Иккинчи усулдаги буғли ва буғли кислородли метанни 
конверсиясидан саноатда кенг миқѐсда фойдаланилади. Юқори 
ҳароратда (800-900
о
C) ва катта бўлмаган босим қийматида (1 - 3 МПа) 
катализаторлар ѐрдамида (асосан никелли катализатор) реакция 
охиригача олиб борилади. Бундай жараѐнни олиб бориш жуда қиммат, 
бу технологияда синтез-газнинг нархи энг сўнгги олинган 
маҳсулотнинт (метанол ѐки диметанол эфирини) нархининг учдан бир 
қисмини ташкил қилади. 
Сўнгги йилларда кам тоннажли ―GTL‖ ишлаб чиқариш бўйича 
бир нечта ишланмалар яратилган ва синтез-газни оксидлантиришнинг 
янги истиқболли йўналиши эгалланган. 
Иккинчи босқичда
: Синтез-газни йирик масштабда қайта 
ишлашнинг иккита саноат варианти мавжуд: Фишер-Тропш 
реакциясидан кейин углеводород аралашмалари ва метанол синтези 
олинади ҳамда газни синтез қилиб тўғридан тўғри диметил эфири 
(ДМЕ) – бу ерда метанолни бензинга қайта ишланишини олиб 
боришда реакция занжиридаги оддий оралиқ маҳсулот ҳисобланади. 
Фишер-Тропш синтезини биринчи вариантида углеводород 
нефть-аралашмаси эквивалентликка келтирилади ва кейин эса қайта 
ишланади. Бу энг яқин усул бўлиб, у саноатда кенг қўлланилади, 
келажакда истиқболга эга бўлмаслиги мумкин. Бу усул иккита 
камчиликка эга: катализаторларни унумдорлиги паст (энг замонавий 
катализаторнинг бир соатдаги ишлаб чиқариш кўрсатгичи - 0.15 т/соат 
га тенг) ва маҳсулот аралашмаси (синтетик нефть) мураккаб таркибга 
эга

Бугунги кунда катализаторлардан фойдаланиш асосида (темир ѐки 
кобальт) кенг спектрдаги углеводороднинг
1
С
дан 
30
С
ва ундан ҳам 
юқори фракциялари олинади. Кўриниб турибдики, бундай аралашма 
яна қайтадан ишланишни талаб қилади, нефтни қайта ишлаш 


283 
заводининг таркибига осонгина киради. Шундай қилиб, бир босқичда 
товар маҳсулотини олишнинг иложи йўқ. Бундан тушунарлики, нима 
учун синтетик ѐқилғи олишнинг таннархи нефтнинг ѐқилғисидан 
юқори туради. 
Иккинчи вариантда метанол синтези – йирик тоннажли жараѐнни 
қайта ишлаш (жаҳон бўйича ишлаб чиқариш қуввати З0 млн.т, шу 
жумладан Россия давлати 3,0 млн. т.га яқин, Республикамиздаги 
―GTL‖ заводи ишга тушса, 1 йил давомида 4,0 млрд. м

газни қайта 
ишлаш ҳисобига (1.2-1.4 млн.т. синтетик суюқлиги олинади) саноатда 
яхши ишланади. 
Бу жараѐннинг ҳам камчиликлари мавжуд: термодинамик 
жараѐннинг 
ноқулайлиги 
туфайли 
метанолни 
қайтадан 
концентрациясини ҳосил бўлиши тақиқланган. Шунинг ҳисобига 
реактор орқали газ аралашмаси кўп марта ўтказиб турилади (ҳосил 
бўлган метанолни ажратиб чиқариш учун), табиий равишда қўшимча 
электр энергиясини сарфланишга олиб келади. Бунинг натижасида 
метанол ва бензиннинг таннархи ошиб кетади. 
8.5-расмда метанолни нефтнинг таркибидаги йўлдош газдан 
олишнинг асосий иккита йўналишлари кўрсатилган: тўғри конверсия 
қилмасдан синтез-газ ва тўғри оксидланиш орқали олинади. 

Download 6,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   214




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish