Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти

7.5-расм. Суюлтирилган нефть газини утилизация қилишнинг
соддалаштирилган схемаси: 
1,9,14- насослар; 2,5,7,8,10,12,13,16-иссиқлик алмаштиргичлар; 3-печ; 4-қувурли 
дистиллятор; 5-юқорига ўрнатилган конденсатор; 14-дебутанизатор; 
15-дистилляторли йиғгич; I-хом нефть; II-маҳсулотнинг тескари йўналиши; II 
II III, IХ-оғир ва енгил дистиллят; IV-керосин; V, VI-енгил ва оғир газойл; 
VII-қуритилган газ; Х,ХI-мос ҳолда С
1
ва С
5
; ХII-енгил дастлабли дистиллят; 
ХIII-суюлтирилган нефтни тозалашга йўналтириш. 
Баъзида 
бутан 
қўшимча 
фракциялаш 
колоннасига 
изобутанизаторсизлаштириш учун йўналтирилади, у ерда изобутанга 
(колоннанинг бошида) ва нормал бутанга (чўкма қисмида) ажралади, 
тоза кимѐвий кўп тармоқли маҳсулот сифатида фойдаланилади. 
Ҳозирги технологик жараѐнда СНГни олишда каталитик 
риформинг 
бирламчи 
масала 
ҳисобланади. 
Маълумки, 
катализаторларни қўллаш нормал парафинларни пропан ва бутанларга 
ажратишнинг танловчи таъсир этувчилари ҳисобланиб, изопарафин ва 
ароматик углеводородларга таъсир этмасдан қолдиради. 
Каталитик крекинг ҳар хил технологик жараѐнли нефтни қайта 
ишлаш 
заводларида 
дистиллятларни 
олиш 
оралиқларини 
қисқартириш ҳамда автомобиль бензини ва тўйинмаган газларни 
чиқишини кучайтириш сифатида қўлланилади. Кремний-глинозем 
катализаторлари қатнашганда юқори ҳароратда ѐйилувчан оғир газойл 
ва парафин хом ашѐ олиш учун хизмат қилади. 
СНГ 
оқимининг 
таркибидан 
пропилен 
ва 
бутенли 
фракцияларнинг компонентларини ҳайдаш жараѐни ѐки кимѐвий йўл 
орқали ажратиб олинади. Бунда тўйинган ѐки тўйинмаган 
3
С
/
4
С

---

228 
газлари (нефткимѐ соҳасида ишлаб чиқарилиши талабга мувофиқ) 
маиший хизмат соҳасида ва саноатда ѐқилғи сифатида фойдаланилади.