Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши Давлат университети

Mikroorganizmlar uchun turli azot manbalari 

(N. D. Iyerusalimskiy ma’lumoti) 

 

  

Azot 

manbalari 

o‘zlashtiriladigan 

turli 

fiziologik 

xususiyatlari 

proteoliz 

dezamin-

lanish 

nitratlarning                    

qaytarilishi 

azot-

fiksatsiya 

Oqsillar 

Peptonlar 

Aminokislotalar 

ning 

to‘liq aralashmasi  

Ba’zi 

bir 

aminokislotalar  

Ammiak  

Nitratlar  

Atmosfera azoti 

+ 

+ 

 

- 

 

- 

- 

- 

- 

+ 

+ 

 

- 

+ 

+ 

- 

- 

- 

 

- 

- 

 

- 

 

- 

- 

- 

+ 

- 

- 

 

- 

 

- 

- 

- 

+ 

Patogen mikroorganizmlarni ham aminokislotalarda o‘stirish mumkin. Hayvonlar singari 

bakteriyalar  ham  o‘zi  sintez  qila  olmaydigan  amminokislotalarni  talab  qiladi,  lekin 

hayvonlarning ko‘pchiligi 8—10 ta aminokislota talab qilsa, bakteriyalarning ayrimlari 2—3 ta, 

ba’zilari esa 17 taga yaqin aminokislotani talab qiladi. Ayniqsa patogen, sut kislota hosil qiluvchi 

va  chirituvchi  bakteriyalar  uchun  aminokislotalar  nihoyatda  zarur.  Zamburug‘lar,  turushlar  va 

aktinomitsetlar  ozig‘ida,  aminokislotalar  bo‘lsa,  ular  tez  o‘sadi,  mabodo,  aminokislotalar 

bo‘lmasa, ularni o‘zi sintezlay oladi. 

N.D. Iyerusalimskiy  (1963)  aminokislota  -  sintezlovchilarni  aminoavtotroflar,  sintezlay 

olmaydiganlarni  aminogeterotroflar  deb  atagan.  Mikroorganizmlar  uchun  zarur  bo‘lgan 

aminokislotalar ro‘yxatini aminogramma deb ta’riflagan.