Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

 
3.
 
Молиявий ресурслар ва уларнинг шаклланиш манбалари 
Мамлакат ялпи ички маҳсулотини ташкил этиш ва тақсимлаш жараёнида иқтисодий 
ва молиявий фаолияти натижасида молиявий ресурслар шаклланади, давлат ва хўжалик 
субҳектлари томонидан жамланади. 
Миллий даромад 
умумдавлат даражасида (макродаража) марказлашган молиявий 
ресурсларни (марказлашган жамғармалар) шаклланишида биринчи ва асосий манба 
ҳисобланади. Миллий даромадни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш натижасида пул 
маблағларнинг марказлашган жамғармалари ташкил қилади. 
Миллий даромаднинг бир қисми шаклланиб корхоналар ихтиёрида қолади, ёки 
корхоналарда ишлаб чиқариш харажатларига ишлатиш учун макродаражадаги 
марказлашмаган ресурслар ташкил қилинади. 
Қоидага биноан, молиявий ресурслар хажми миллий даромадга нисбатан кўп, 
чунки, қўшимча маҳсулот қиймати ва зарурий маҳсулотлар қисмидан ташқари 
молиявий ресурслар амортизасион ажратмаларни ҳам қамраб олади. 
Асосий ишлаб чиқариш жамғармалари қийматидан бир қисми ҳисобидан ташкил
топадиган амортизасион ажратмалар молиявий ресурсларнинг иккинчи зарурий манбаси 
деб ҳисобланади. 
Марказлашган молиявий ресурслар 
-бу солиқли ва солиқсиз тўловлар ва 
ажратмалар орқали соф даромаднинг қайта тақсимлаш натижаси. 
Марказлашган молиявий ресурсларнинг манбалари: 
• 
давлат ижтимоий суғурта, мол-мулк ва шахсий суғурталарга қилинадиган ажратмалар
• 
бюджетдан ташқари жамғармаларга қилинадиган ажратмалар
• 
хўжалик айланмасига жалб этиладиган миллий бойликларнинг бир қисмини сотишдан олинадиган 
маблағлар
• 
давлат қимматли қоғозларни сотишдан олинадиган маблағлар
• 
аҳолидан олинадиган тушумлар
Давлат молия ресурслари 
• 
кенгайтирилган ишлаб чиқариш ва умумдавлат талабларини таҳминлаш учун 

---

мўлжалланган, давлат, корхона, ташкилот ва аҳоли ихтиёрида мавжуд пул 
маблағларининг жамғармаси.
• 
Молиявий ресурсларнинг асосий манбаси бўлиб, миллий даромад, мулкчилик шаклидан 
қатҳий назар ташкилотларнинг фойдаси, амортизасион ва суғурта жамғармалари 
ҳисобланади.