Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

2.
 
Молия тизими бўғинларининг тавсифи 
Молия тизими мамлакат иқтисодиёти учун ҳаётий зарур бўлган муҳим қуйидаги 
вазифаларни бажаради: 
• 
Жамғариш вазифаси
• 
Кредитлаш вазифаси
• 
Тўловларда хизмат кўрсатиш вазифаси
• 
Иқтисодий сиёсат вазифаси
Жамғариш вазифаси.
Молия муассасалари тизими аҳолига, корхоналарга фоизли 
ва фоизсиз омонатлар, қимматли қоғозлар, депозит сертификатлари, облигасия ва 
аксиялар шаклидаги пул жамғармаларининг хилма-хил усулларини таклиф э тади. 
Кредитлаш вазифаси. 
Бу молия тизимининг фаол вазифасидир. У биринчи 
вазифа билан чамбарчас боғланиб кетган. Чунки молия муассасаларининг, хусусан 
банкларнинг кредит бериш салоҳияти мамлакат иқтисодиётида жамғарилаётган молия 
маблағларига бевосита боғлиқдир. 
Тўловларда хизмат кўрсатиш вазифаси. 
Ҳар бир мамлакат иқтисодиётида товар 
молия операсиялари билан боғлиқ бўлган тўловлар доимо катта ҳажмларда амалга 
оширилади. Хўжалик юритувчи субҳектлар ўз ходимларига иш ҳақи ва мукофотлар беради.
Хом-ашё ва товар етказиб берувчиларга хақ тўлайди. Солиқлар ва бошка мажбурий 
тўловларни тўлайди. Бу ҳисоб-китобларнинг барчаси турли туман молия воситалари, 
жумладан, тўлов топшириқлари, талабномалар, аккредитивлар, чеклар, векселлар, кредит 
карточкалари ва ҳоказолар ёрдамида бажарилади. 
Иқтисодий сиёсат вазифаси. 
Ҳукумат томонидан молия тизимининг пул- 
кредит ва фискал дастакларига таҳсир кўрсатилиб, давлат иқтисодий сиёсатини зарур 
йўналишда ўтказилади. 
Молия тизими 
молия муносабатларининг турли бўғинлари йиғиндисини билдиради. 
Уларнинг ҳар бири пул маблағлари жамғармаларини шакллантириш 
ва 
ишлатилишидаги хусусиятлари, ижтимоий такрор ишлаб чиқаришдаги ролининг 
турличалиги билан фарқланади. 

---

Молия тизими молия муносабатларининг қуйидаги соҳаларни ўз ичига олади: 
• 
давлат бюджети,
• 
нодавлат жамғармалар,
• 
давлат кредити,
• 
мулкий ва шахсий суғурта жамғармалари,
• 
фонд бозори,
• 
турли мулкчилик шаклидаги корхоналар молияси (давлат корхоналари, жамоа 
корхоналари, хусусий фирмалар, ҳиссадорлик жамиятлари, ижара мулки заминидаги 
корхоналар, қўшма корхоналар, жамоат ташкилотлари ва бошқалар)
Ягона молия тизимининг асоси корхоналар молияси ҳисобланади, чунки улар 
моддий ишлаб чиқариш жараёнида бевосита иштирок э тадилар. Марказлашган давлат 
жамғармаларининг манбаси моддий ишлаб чиқариш соҳасида яратилаётган миллий 
даромад ҳисобланади. 
Умумдавлат молияси халқ хўжалигининг барча тармоқлари ривожланишининг маҳлум 
сурҳатларни таҳминлашда, молиявий ресурсларни иқтисодиёт тармоқлари ва мамлакат 
ҳудудлари ўртасида, ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш соҳалари ўртасида ҳамда мулк 
шакллари, аҳолининг алоҳида гуруҳ ва қатламлари ўртасида қайта тақсимлашда етакчи 
ўрин э галлайди. 
Молия тизими орқали давлат марказлашган ва марказлашмаган пул фондларини, 
жамғариш ва истеҳмол фондларини солиқлар, давлат бюджети харажатлари, давлат 
кредитини қўллаш билан шакллантиришга таҳсир ўтказади. 
Давлат бюджети 
- молия тизимининг бош бўғини ҳисобланади. У давлат 
бошқарув 
органлари 
функсияларини 
таҳминлаш 
учун 
марказлашган 
пул 
жамғармаларини шакллантириш ва ишлатиш шаклидир.