Тадқиқотнинг республика фан ва технологиялари ривожланишининг устувор йўналишларига мослиги. Диссертация тадқиқоти республика фан ва технологиялари ривожланишининг I. «Ахборотлашган жамият ва демократик давлатни ижтимоий, ҳуқуқий, иқтисодий, маданий, маънавий-маърифий ривожлантириш, инновацион иқтисодиётни ривожлантириш» устувор йўналишига мувофиқ бажарилган.
Диссертация мавзуси бўйича хорижий илмий-тадқиқотлар шарҳи2.
Ономастика, хусусан, унинг бир тармоғи ҳисобланган топонимларнинг тарихий-лисоний, луғавий-маъновий, грамматик ва прагматик, парадигматик ва синтагматик хусусиятларини ўрганишга йўналтирилган илмий изланишлар жаҳоннинг етакчи илмий марказлари ва олий таълим муассасалари, жумладан, РФА Лингвистик тадқиқотлар институти, РФА Доғистон илмий марказининг Тил, адабиёт ва санъат институти, Урал федерал университети; The University of Adelaide (Australia); Agriculture Forestry and Fisheries Research Council (Япония); University of California, Boston University (АҚШ); University of Bordeaux (Франция); Peking University (ХХР); Oxford University Language Centre (Англия); Қозоқ миллий университети (Қозоғистон); шунингдек, Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, Самарқанд давлат университети, ЎзФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти (Ўзбекистон)да олиб борилмоқда.
Жаҳон тилшунослигида ономастик бирликларни ўрганиш, уларда кечадиган энг муҳим жараёнларни таҳлил қилиш, тартибга солиш ва меъёрлаштиришга йўналтирилган тадқиқотлар натижасида қатор илмий натижалар олинган: тилнинг семиологик системаси тавсифланган, унинг структурасидаги бирликлар ҳамда парадигматик ва синтагматик муносабатлари аниқланган (University of Geneva, Швецария; Москва давлат университети, РФ); семантик муносабатлар тавсифланган (Oxford University Language Centre, Англия; Sorbonne College de france, Франция); сатҳлар ва уларни белгилашнинг асослари ишлаб чиқилган (Санк-Петербург давлат университети, Москва шарқшунослик институти, РФ; University of Toronto, Канада); иерархик муносабат лингвистик бирликларга татбиқ қилинган (University of Pennsylvania, University of Columbia, University of Colifornia, АҚШ); фонематик бирликларнинг парадигматик ва синтагматик муносабатлари тавсифланган (University of Leipzig, Германия; Peking University, ХХР); морфематик сатҳ бирлиги – морфема илмий асосланган (University of Colifornia, Harvard University, АҚШ); нутқ бирликлари тавсифи, жумладан, гап ва дискурснинг хусусий белгилари очиб берилган (University of Pennsylvania, University of Columbia, University of Colifornia, Harvard University, АҚШ); тил сатҳлари аниқланган (Москва давлат университети, Ростов университети, Москва шаҳар педагогика институти, РФ; University of Pennsylvania, University of Columbia, University of Colifornia, АҚШ); нутқ сатҳлари ва иерархик муносабат илмий асосланган (Москва давлат университети, Санк-Петербург давлат университети, РФ; University of Pennsylvania, АҚШ); фонематик сатҳ ва дифференциал белгилар исботланган (University of Columbia, University of Colifornia, АҚШ; University of Leipzig, The Humboldt University, Германия); нутқ бирликлари тавсифланган (Москва давлат университети, Санк-Петербург давлат университети, РФ; University of Vienna, Австрия); лисоний тизим, лексик сатҳ, тил ва нутқ бирликларининг лингвистик табиати очиб берилган (Sophia University, Болгария; University of Tokio, Япония; Baki Dövlət Universiteti, Озарбайжон; Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, ЎзФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти (Ўзбекистон).
Дунё тилшунослигида ономастик, хусусан, оронимик бирликларни лингвистик хусусиятларини ўрганиш бўйича бир қатор устувор йўналишларда тадқиқотлар олиб борилмоқда. Ўзбек тилшунослигида эса, асосий вазифа оронимик бирликларнинг шаклланиши ва тараққиёт манбалари асосида луғавий қатламлари, ном ясалиши билан боғлиқ хусусиятларини аниқлаш, оронимик бирликларнинг қўлланиш жараёнидаги аҳамиятини очиб бериш, оронимик бирликларнинг лисоний тизимдаги функционал-семантик тараққиётини асослаш, оронимик бирликларнинг системавий таҳлилини беришда уларнинг парадигматик ва синтагматик муносабатлари асосида тавсифлаш, оронимик бирликларнинг яратилиши, шаклланиши ва тараққиётида моддий асос вазифасини бажарувчи ойкографик, гидрографик ва орографик тушунчаларининг ўзбек тилидаги маъновий, функционал-услубий хусусиятларини очиб беришдан иборатдир.
Do'stlaringiz bilan baham: |