Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қаршидавлат университети

 
 
 
 
 
 
 

---

2. Меҳнат салоҳиятидан фойдаланиш кўрсаткичлари 
Иқтисодий адабиѐтларда фан соҳасининг кадрлар салоҳияти меҳнат 
салоҳиятининг ажралмас қисми сифатида кўрилади. Мазкур икки 
категориянинг умумий ва бир-биридан ажратиб турувчи белгилари мавжуд. 
"Меҳнат салоҳияти" тушунчасини икки жиҳатдан - ҳам статистик 
кўрсаткичлар, ҳам иқтисодий категория сифатида кўрилади. Статистик 
кўрсаткич сифатидаги меҳнат салоҳияти иқтисодиѐтда банд бўлмаганларни 
муайян шароитларда иқтисодий фаолиятга жалб этиш орқали эришилиши 
мумкин бўлган, кўрилаѐтган даврдаги меҳнат ресурсларининг сон 
кўрсаткичидир; бу ҳудуд, минтақа, мамлакатнинг меҳнат салоҳиятидир. 
Меҳнат салоҳияти иқтисодий кўрсаткич бўлиб, аҳолининг меҳнатга 
лаѐқатлилигини белгиловчи барча сифатларини ифодалайди. Бу сифатлар 
ходимнинг меҳнат қилишга бўлган қобилияти ва қизиқишлари, соғлиғининг 
ҳолати, чидамлилиги, асаб тизими, умумий ва махсус билимларга эгалиги, 
меҳнат кўникмалари, руҳий ва жисмоний салоҳиятини акс эттиради. 
Тегишли касб тайѐргарлиги, меҳнат қилиш кўникмаси ва шахсий 
қобилиятларига эга ходимлар илмий фаолиятни олиб боришда касб ва малака 
жиҳатидан қобилиятларини ифодаловчи меҳнат салоҳиятининг сифат 
таркиби илмий кадрлар салоҳиятини акс эттиради. 
Маълумки, мамлакат меҳнат ресурсларининг миқдорий ўзагини инсон 
ташкил этади ва мазкур омилнинг сифат жиҳатдан такомиллашуви бевосита 
меҳнат салоҳиятининг шаклланишига сабаб бўлади. Демак, инсон омили 
меҳнат салоҳияти шаклланишининг ҳам миқдорий ҳам сифатий асосидир. 
Демак, меҳнат салоҳиятининг миқдорий кўрсаткичларини қуйидаги 
кўринишда ифодалашимиз мумкин: 
f(м) 

 м (м
1
, м