Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

Сиёсий вазиятнинг ўзига хослиги илмий-техник маҳсулот 
ишлаб чиқарувчи корхоналар учун катта аҳамият касб этади. 
Можаровий минтақаларга янги илмий-техник ва маиший 
маҳсулотларни етказишга сиёсий барқарорсизлик тўсқинлик қилса, 
ҳарбий-техник маҳсулотларни сотишни аксинча рағбатлантиради 
ва уларга талаб ҳосил қилади, яъни ушбу омилнинг таъсири 
турлича бўлиши мумкин. 
Инновациявий маҳсулотни ишлаб чиқиш, таклиф этиш ва унга 
бўлган талабни рағбатлантириш учун хўжалик фаолиятининг 
ҳуқуқий таъминоти муҳим аҳамиятга эга. Агарда фан ва илмий 
хизмат кўрсатиш, ишлаб чиқариш ва бозор иқтисодиёти 
субъектларини техник қайта қуроллантиришга маблағ киритишга 
нисбатан солиқ имтиёзлари қўлланилса, бу илмий-техник 
инновацияларни ишлаб чиқиш ва жорий этишни рағбатлантирувчи 
кучли омили бўлиб хизмат қилади. 
Минтақадаги ноқулай экологик вазият ва уни давлат 
томонидан тартибга солиш тадбирларининг қатъийлашиши, ушбу 
мақсадда фойдаланиладиган ишлаб чиқариш ва маиший истеъмол 
товарларига бўлган талабни рағбатлантиради. Экологияни 
ёмонлашувига олиб келувчи урбанизация жараёни, вақт ўтиши 
билан фақатгина атроф муҳитни эмас балки аҳолини атроф 

---

297
муҳитнинг зарарли таъсиридан ҳимоялаш воситаларига бўлган 
талабни ҳам рағбатлантиради. 
Янги маҳсулот ва технологияларга бўлган талаб омилларидан 
бири сифатида техник тараққиёт ва унинг оқибатидаги 
маҳсулотларнинг маънавий эскиришини кўрсатиб ўтиш лозим. 
Агарда ишлаб чиқариш истеъмоли соҳасида техниканинг 
янгиланиши қандайдир меъёрий ҳужжатларни талаб қилган ҳолда 
секинлашса, шахсий истеъмол соҳасида бу жараён анча фаол 
амалга ошади ва шу билан бирга янгиланишга мода омили ҳам ўз 
таъсирини кўрсатади. 
Бозордаги эски ва янги маҳсулот нисбати деб номланган 
омил, қисман олдинги омил таъсирида юзага келади. Бозорда узоқ 
вақт таклиф қилинаётган маҳсулотга бўлган талаб аста-секин 
пасаяди, ушбу пасайиш маҳсулотнинг янги турларига бўлган 
талабни келтириб чиқаради, бу талабнинг циклик бўлишига олиб 
келган ҳолда маҳсулот янгиланишини рағбатлантиради. 
Инновацияларни жорий этган истеъмолчи иш самарадорлиги 
ошиши, фонд қайтимининг ўсиши, материал ва меҳнат