Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

«Oila – insonlarning tabiiy - biologik, 
nikoh, qon-qarindoshlik, iqtisodiy, huquqiy, ma`naviyat munosabatlariga 
26
.
Karimov I.A.Yuksak ma`naviyat-engilmas kuch.Ikkinchi nashri. T.: « Ma`naviyat », 2010, 56-b. 

---

78 
asoslangan, turmush birligi va o’zaro javobgarlik his-tuyg’ulari orqali bog’langan 
ijtimoiy guruhdir».
Oila
– kishilar hayotining eng muhim qismi, jamiyatning kichik hujayrasi, ijtimoiy 
– madaniy organizm. 
Oila
– kishilarning tabiiy – biologik (jinsiy munosabatlar, uy – 
ro’zg’orni boshqarish), huquqiy (masalan, nikohni fuqarolik holatlarida qayd etish), 
ma`naviy (er-xotin, ota-ona va bolalar o’rtasidagi sevgi, mehr-muhabbat tuyg’usi va shu 
kabilar) munosabatlariga asoslangan birlik.
Nikoh va oila munosabatlari qadimgi davrlardan boshlab ilmiy tadqiqotlar 
manbaining bir yo’nalishini aks ettirib, sotsial tizimni tashkil etuvchi sotsial 
instiutlarning alohida fuktsiyaga ega bo’lgan bir bo’lagi hisoblanadi. 
Ma`lumki, har bir sotsial institut o’ziga xos funktsiyani bajarishga 
yo’naltirilgandir. Turli yo’nalishdagi sotsiologlar bu sotsial institutlarning alohida 
funktsiyalarini o’rganishga kirishib, klassifikatsiyalashga uringanlar. 
Bu sohada ancha to’liq va qiziqarli ma`lumotlarni sotsiologlar S.Lipset, 
D.Landberg va boshqalarning «Institutsional maktab» sotsiologiyasi manbalaridan 
olishimiz mumkin. Ana shu sotsial institutlardan biri 
oila
hisoblanadi. Klassik 
sotsiologlarning nazariyalarida 
sotsial institutlar amal qilishiga ko’ra ikkiga ajratib 
ko’rsatilgan: Oddiy va murkkab.
Oddiy sotsial institutning klassik misolida oila 
institutini ko’rib chiqishimiz mumkin. A.G. Xarchevning ma`lumotiga ko’ra oila 
kishilarning nikox va qon-qarindoshlik xususiyatiga ko’ra birlashmasi bo’lib, ijtimoiy 
turmushni shakllantirish va birgalikdagi javobgarliklariga ko’ra bog’langan bo’g’indir. 
1857-1929 yillarda yashab ijod etgan Amerika sotsiologi va iqtisodchisi 
T.Veblenning sotsial institutlar haqidagi kontseptsiyasi asosida funktsional 
yondashuvlarni ko’rish mumkin. Bunga ko’ra